صنعت گردشگری به عنوان یک صنعت چند وجهی، متشکل از اجزا و انواع گوناگون است. یکی از انواع گردشگری، که امروزه نیز بسیار رونق یافته است، گردشگری فرهنگی است. در این مقاله بر آنیم که در ابتدا تعریف درستی از گردشگری فرهنگی ارائه کرده و سپس با بررسی انواع آن، سیستم مدیریتی مناسب توسعه این نوع از گردشگری را بیان کنیم.

نقش دوم دولت در عرصه گردشگری به برنامه‌ریزی، نظارت و كنترل باز می‌گردد. در این وظیفه دولت می‌كوشد تا آثار گردشگری هر محیط طبیعی را كنترل نموده و به تعبیری ضمن تقویت آثار مثبت، آثار منفی را محدود سازد.

دانشمندان علوم سیاسی به ندرت به سیاست گردشگری توجه جدی معطوف داشته‌اند. در ادبیات مربوط به گردشگری، جامعه‌شناسان، مردم‌شناسان و گه‌گاه اقتصاددانان نقش بیشتری داشته‌اند، به نظر می‌رسد آن اندك درخواست ملتمسانه از دانشمندان علوم سیاسی برای جدی گرفتن موضوع گردشگری، به جایی نرسیده است (Ritcher 1983b, Matthews and Ritcher 1991). این مؤلفان چند نكته را برمی‌شمارند كه همگی معتبراست:

در این بخش سعی گردیده تا در خصوص نقش صنعت گردشگری بعنوان یک صنعت مولد و اشتغال زا مباحثی بیان گردد و همچنین وضعیت این صنعت در ایران مورد بررسی قرار گیرد و علل عدم موفقیت متولیان صنعت گردشگری ایران در رسیدن به اهداف از پیش تعیین شده نیز نقد گردد و علل عدم رشد کشورمان در این صنعت نسبت به سایر کشورهای منطقه مورد بررسی قرار گیرد و راهکارهای نیز در خصوص حل مشکلات این صنعت بیان گردد.

دست کم سه عامل اصلی بدون تقدم و تاخر، در توسعه گردشگری در هر منطقه موثر هستند:

1)جوامع میزبان و منطقه‌ای که حکم جاذبه گردشگری را دارد.
2)بازارهای هدف و گردشگرانی که پاسخگویی به خواسته‌های معقولشان نقش اساسی در تعیین الگوی توسعه هر منطقه دارد.
3)نهادهای سیاستگذار دولتی با ابزارهای فعالیتشان که معمولا طراح طرح‌های توسعه، قوانین، مشوق‌ها و محدودیت‌ها هستند.

با وجود تمام تلاش هایی كه طی هفت دهه گذشته انجام شده است باز هم دست اندركاران و كارشناسان اقتصاد توریسم معتقدند كه ایران در جایگاه بسیار نامطلوبی در نقشه گردشگری جهان ایستاده. این در حالی است كه به لحاظ پتانسیل ها و ظرفیت های لازم برای جلب سرمایه گذاران، ایران جزو برترین های جهان محسوب می شود

رایج‌ترین نگاه به جهانگردی در جهان معاصر رویكرد اقتصاد محور است (همایون، 1384: 23). گردشگری یکی از منابع عمده درآمدزایی و ایجاد اشتغال در جهان به شمار می‌آید «جان مینارد کینز، اقتصاد دان مشهورانگلیسی معتقد بود رشد اقتصادی که خود ناشی از سرمایه‌گذاری است در آینده می‌تواند ایجاداشتغال و درآمد نماید. کینز معتقد بود که رشد اقتصادی زمانی حاصل خواهد شد که میزان تزریق پول به اقتصاد از میزان نشت آن بیشتر باشد.

معمولاً عوارض و نتایج حضور جهانگردان را در سه حوزه اقتصادی، اجتماعی – فرهنگی و زیست محیطی و با بهره گیری از سنجه های مشخص ارزیابی می كنند. حضور گردشگران در مقصدی نتایج مثبت و منفی به همراه خواهد داشت، كه سیاستگذاران باید برای تنظیم برنامه های جهانگردی و سیاستگذاری به نتایج مثبت و عوارض منفی این حضور توجه كافی داشته باشند.

برنامه‌ریزی از جمله ضروریات در هر فعالیتی است. در جهانگردی نیز انواع برنامه‌ریزی‌ها می‌تواند صورت بگیرد. برنامه‌ریزی زیربنایی به منظور ساخت و راه‌اندازی جاده‌ها به فرودگاه‌ها و … ، برنامه‌ریزی اجتماعی به منظور گسترش خدمات اجتماعی نظیر بهداشت عمومی، برنامه‌ریزی فرهنگی جهت ارائه دستاوردهای فرهنگی و هنری،

چنین به نظر می‌رسد که جهانگردی، پدیده‌ای نو در تاریخ زندگی بشر است، در حالی که این صنعت یا نهاد، در تاریخ زندگی جمعی ریشه‌ دارد و از دوره‌های بسیار کهن، صورت‌های مختلف جهانگردی و گردشگری وجود داشته است.از گذشته‌های دور مردم به منظور خرید، گشت و گذار، بازدید از اماکن تاریخی و شهرهای بزرگ، با ابتدایی‌ترین وسایل به سفر می‌رفتند. آنان اغلب در قالب کاروان و بطور دسته‌جمعی سفر می‌کردند. بسیاری از این کاروان‌ها راهنمایانی نیز داشتند.  سفرهای فردی نادر و خطرناک بود. شاید بتوان سومریان را اولین قومی دانست که اقدام به سفرهای تجاری می‌کردند. در مصرحدود پنج هزار سال پیش سفرهای دریایی آغاز شد.