گردشگری، ایران گردی، مدیریت جهانگردی
گردشگری، ایران گردی، مدیریت جهانگردی
به قلم شهرزاد عابدینی
گردشگری، ایران گردی، مدیریت جهانگردی
به سردبیری شهرزاد عابدینی
به سردبیری شهرزاد عابدینی
گردشگری به عنوان سومین صنعت بزرگ دنیا علاوه بر اشتغال زایی باعث تحصیل ارز، تامین آرامش، توزیع عادلانه ثروت و تبادل فرهنگ ها میشود. با ورود هر گردشگر زمینه اشتغال ۳ تا ۵ نفر ایجاد می شود، به طوری که براساس پیش بینی سازمان جهانی جهانگردی تا سال ۲۰۱۰، ۴۳ درصد از فرصت های شغلی دنیا در ارتباط با صنعت گردشگری خواهد بود و در آینده نزدیک این صنعت به مهم ترین شاخص اقتصادی هر کشور تبدیل خواهد شد.
در کشورمان با به ته رسیدن چاه های نفت حدود یک دهه است که مسئولان را به فکر توجه جدی تر به گردشگری انداخته است. نفت روزی تمام می شود اما آثار تاریخی، منابع طبیعی، کوه ها، دریاچه ها، رودخانه ها،دشتهای وسیع، گونه های متنوع گیاهی و جانوری سالهای به مراتب بیشتری دوام می آورند.
ایران با داشتن یک میلیون و ۲۰۰ تپه و صدوپنجاه هزار اثر تاریخی و منابع متنوع طبیعی جزء ده کشور اول دارای جاذبه های توریستی دنیا و ۵ کشور اول در زمینه تنوع و جذابیت اکوتوریسم دنیا است. وجود بیش از ۸ هزار گونه گیاهی، ۵۰۰ گونه پرنده، ۱۶۰ گونه پستاندار و یک هزار گونه خزنده و آبزی در ایران، درختان کهنسال، چشمه های آب معدنی، رشته کوه های البرز و زاگرس، بیابان های وسیع، ۵۰ دریاچه داخلی و بزرگ ترین دریاچه جهان، جنگل های انبوه، دومین دریاچه شور جهان (ارومیه) و آثار تاریخی بی شمار با ۶۰۰۰ سال سابقه تمدنی دارای ظرفیت عظیمی است تا با برنامه ریزی دقیق و کارشناسانه، درآمدی بیش از درآمد نفت را نصیب کشورمان بکند تا بدین ترتیب از این اختاپوس ۶۰ ساله نفت رهایی یابد.
وقتی امارات متحده عربی به عنوان یک کشور نفتی در حال حاضر تنها یک چهارم درآمد ارزی خود را از نفت تامین می کند و ترکیه در همسایگی ما در طول یک سال ۱۷ میلیارد دلار از طریق جهانگردی درآمد ارزی کسب می کند. اما کشور ما با وجود جاذبه های فراوان طبیعی و تاریخی به رتبه ای بالاتر از ۷۵ در بین کشورهای عضو سازمان جهانی توریسم، دست نیافته است. این امر بیانگر آن است که هنوز یک عزم ملی و جدی برای افزایش جهانگرد و درآمد ناشی از آن در کشورمان وجود ندارد. تقریباً در همه تصمیم گیری های مدیران اجرایی بی توجهی به محیط زیست و میراث فرهنگی دیده می شود: احداث بنای جهان نما در حریم میدان نقش جهان اصفهان، احداث جاده ترانزیتی و پل عبوری از شهر تاریخی نیشابور و … همه اینها باعث شده است تا در سال ۱۳۸۲ تنها ۵۰۰ میلیون دلار از طریق جهانگردی درآمد داشته باشیم.
گردشگری به عنوان سومین صنعت بزرگ دنیا علاوه بر اشتغال زایی باعث تحصیل ارز، تامین آرامش، توزیع عادلانه ثروت و تبادل فرهنگ ها میشود. با ورود هر گردشگر زمینه اشتغال ۳ تا ۵ نفر ایجاد می شود، به طوری که براساس پیش بینی سازمان جهانی جهانگردی تا سال ۲۰۱۰، ۴۳ درصد از فرصت های شغلی دنیا در ارتباط با صنعت گردشگری خواهد بود و در آینده نزدیک این صنعت به مهم ترین شاخص اقتصادی هر کشور تبدیل خواهد شد. در حال حاضر سالانه حدود ۸۰۰ میلیون نفر به جهانگردی می پردازند که از این طریق ۷۰۰ میلیارد دلار جابه جا می شود یعنی ۵/۲ برابر درآمد نفتی کشورهای سازمان اوپک، به طوری که برخی کشورها همچون اسپانیا قسمت اعظم درآمد صادراتی خود را از توریسم به دست می آورند. اما سهم کشورمان از این خوان گسترده چقدر است؟
●باید دید چه عواملی باعث شده است از این منبع عظیم به درستی نتوانیم بهره بگیریم؟
تجربه نشان داده است با برگزاری سمینارها، اظهار نگرانی ها و تنها با حرف و سخن نمی توان به حل معضل توریسم در کشورمان همت گماشت و «برابری درآمد صنعت گردشگری ایران با درآمد نفتی را تا ۲۰ سال دیگر» وعده داد. بلکه برای بهره گیری از این خوان گسترده و رو به گسترش نیازمند به اقدامات عملی، با نگاه به تجربه کشورهای موفق در این زمینه است. نبود امکانات رفاهی و بهداشتی در شهرها و جاده های ایران، قیمت بالای بلیت هواپیما و علی الخصوص هتل ها، ناامنی در جاده ها و کسب رتبه اول مرگ ومیر ناشی از تصادفات رانندگی در دنیا، دست وپاگیر بودن مقررات در خصوص ورود جهانگردان و … موانعی است که نمیگذارد قدم در راه بهبود وضعیت این صنعت نهیم و افزایش قابل قبول درآمدهای توریستی را شاهد باشیم.
از سوی دیگر از آنجا که حفظ و نگهداری فرهنگ و هویت در کشورهای در حال توسعه امری مهم به شمار می آید بنابراین همواره در برخی جوامع مقاومت جدی در برابر جهانگردان و توسعه جهانگردی وجود داشته است و شاید از این رو است که هنوز برخی جهانگردی را به عنوان ابزار سلطه و استعمار می دانند. عموماً از سوی مخالفان داخلی، ضعف فرهنگ مذهبی در بین گردشگران خارجی عاملی برای تضعیف و تحت تاثیر قرار دادن فرهنگ ایرانیان مطرح می شود، از سوی دیگر شاهد برخوردهای ناشایست و نگاه بدبینانه و منفی به جهانگردان در گوشه و کنار و از طرف برخی افراد و گروه ها هستیم.
صرفنظر از دلایل تاریخی دو سده اخیر و نگرش حاصل از دخالت های برخی کشورهای استعمارگر، به نظر می رسد این امر بیشتر ناشی از یک سیاست زیرکانه باشد که با کمک برخی عوامل ناآگاه و یا آگاه داخلی از یک سو و تقویت آن از سوی همان کشورها اعمال می شود و از این طریق اقتصاد کشورمان را از یک منبع درآمدی رو به رشد و مطمئن دور می سازد تا همچنان ایران با نفت خود تنها بماند و ارتزاق ناقصی داشته باشد.
امروزه، حتی شاهدیم که بسیاری از بناهای تاریخی در ایران از بین رفته و یا در حال تخریب هستند این وضعیت نابسامان در زمینه محیط زیست و حیات وحش ایران نیز وجود دارد اما اقدامات جدی جهت مقابله با آن احساس نمی شود. جهانگردی یکی از مطمئن ترین و ارزان ترین منابع کسب درآمد ارزی است و گرچه با تشکیل سازمان میراث فرهنگی و گردشگری کارشناسان امیدواربودند در پایان سال ۱۳۸۸ بیش از ۴ میلیون گردشگر وارد ایران شوند اما برای رسیدن به این مقصود راهکارهای اصولی و عملی ضرورت دارد.
برای گسترش توریسم باید استراتژی های اساسی تدوین شود، این امر میسر نمی شود مگر با شناخت کامل موانع موجود و ارائه راهکارها جهت از میان برداشتن آن موانع، ضمن آنکه باید با بسترسازی فرهنگی و از بین بردن دیدگاه های منفی افراد و با جلوگیری از برخورد غیرمسئولانه عده ای با جهانگردان به آنها فهمانده شود، که از این طریق چه ضربه هولناکی بر اقتصاد ایران وارد می سازند. فعال کردن NGOها (در زمینه توریسم)، تبیین نقش و اهمیت صنعت گردشگری برای همه سازمان ها و مردم از طریق اطلاع رسانی و آموزش های لازم و معرفی جاذبه های گردشگری ایران در برنامه های درسی، نگاه اصولی و هدفمند به توریسم، توجه به خواسته های گردشگران، ایجاد و ساخت فضاهای ارزان قیمت اقامتی و رفاهی، حفظ محیط زیست و جلوگیری از تخریب آن، ایجاد مراکز تفریحی و سیاحتی مثل باغ وحش، سیرک،شهربازی، پارک، فضای سبز و … در شهرها و حاشیه های شهرها، تلاش در جهت حفظ گونه های نادر گیاهی و جانوری، ارائه تسهیلات به سازمان های ایرانگردی و جهانگردی، سرمایه گذاری در بخش زیربنایی مثل راه آهن، هواپیمایی، جاده ها، وسایط نقلیه عمومی و … بازسازی اماکن تاریخی و زیارتی، ایجاد بازارچه های کالا، ایجاد دانشکده های هتلداری و گردشگری ، آموزش و به کارگیری مهمانداران و راهنمایان جهانگردان، حفظ بافت قدیمی و سنتی در برخی محله های شهرها و برخی روستاها، چرا که امروزه بسیاری از جهانگردان خسته از زندگی ماشینی علاقه مند به دیدار از چنین اماکنی هستند، تجهیز و افزایش موزه ها، سینماها، تماشاخانه ها، تسهیل در صدور ویزا و از همه مهم تر گسترش روابط حسنه با دیگر کشورها و …
با این گونه اقدامات است که می توان امیدوار به افزایش شایسته حجم جهانگردان و درآمدهای کلان ناشی از آن بود که هم «به رشد اقتصادی و صنعتی کمک بکند و هم موجب ارتقای خدمات گردشگری به نفع مصرف کنندگان شود.» باید در نظر داشت که توسعه جهانگردی نبایست منجر به از بین رفتن بخش های ضروری دیگر توسعه در زمینه کشاورزی و یا باعث تخریب محیط زیست و مواریث فرهنگی شود.
رحیم یعقوب زاده
http://www.tourismroham.com
منتشر شده در قسمت
مدیریت گردشگری
