عامل زمان به عنوان یک متغیر در پیدایش صور مختلف گذراندن اوقات فراغت نقش بسزایی دارد و بر اساس آن به سه شکل کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت ظاهر می‌شود. گذراندن اوقات فراغت کوتاه مدت در حدود چند ساعت ادامه می‌یابد، میان مدت، یک روز و معمولا آخر هفته در نظر گرفته می‌شود و درازمدت یک یا چندین هفته به طول می‌انجامد.
عامل مکان نیز به لحاظ جغرافیایی اهمیت زیادی در شیوه‌های گذراندن اوقات فراغت دارد. فعالیت‌های متفاوتی که در این راه انجام می‌گیرد و منجر به پیدایش اشکال و پدیده‌های متنوع تفریحی-فراغتی می‌گردد بیانگر نقش مومثر عامل مکان است. از این رو با توجه به متغیر مکان و تعیین محل سکونت دائم به عنوان مبدا مقایسه می‌توان سه شکل از گذراندن فراغت را مشخص کرد. مورد اول، استراحت و استفاده از زمان فراغت خود در منزل و یا شهر و روستای محل سکونت. دومین مورد حوزه‌های اطراف روستای محل سکونت، یا حومه‌های استراحتگاهی نزدیک و قابل دسترس. مورد سودم مکان‌های دوردست و به عبارتی مناطق خاص جهانگردی که مستلزم مسافرت از مبدا به مقصد است.
شکل سوم گذراندن اوقات فراغت به دلیل گسترش جغرافیایی وسیع حوزه‌ی عمل آن از اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است، زیرا به علت طولانی بودن مدت اقامت آن علاوه بر دیگر شرایط لازم، نیازمند وجود تاسیسات اقامتی و رفاهی پذیرایی نیز می‌باشد.
گذراندن اوقات فراغت دراز مدت پدیده‌ی جهانگردی را موجب می‌گردد که در رابطه با مرزهای سیاسی و جغرافیایی می‌توان آن را به دو شکل جهانگردی داخلی یا درون مرزی و یا جهانگردی خارجی یا برون مرزی شناخت.
منبع: رضوانی، علی اصغر (۱۳۷۹)؛ جغرافیا و صنعت توریسم؛ انتشارات پیام نور؛ چاپ دهم ۱۳۹۰؛ صص ۳۴-۳۵
