تعطیلات نوروز به عنوان پرترددترین روزهای سال در نظر گرفته‌می‌شود. تعطیلاتی که در آن به گفته مسئولان بیش از 138 میلیون تردد به ثبت رسیده‌است. ترددی که می‌توان نام گردشگری انبوه را بر آن گذاشت. گردشگری که با حضور میلیون‌ها گردشگر طی مدت زمانی کوتاه و در تعطیلات 15 روزه نوروز اتفاق می‌افتد.
"جواد عباسی" دبیر و مدیر عامل جامعه هتلداران گیلان با اشاره به آنکه هدف از توسعه گردشگری در کشور این است که بتوانیم منافعی اعم از اقتصادی و فرهنگی را جذب کنیم خاطرنشان کرد: «با وجود آنکه سیاست‌ها بر جذب گردشگر انبوه گذاشته شده و قصد مسئولان از توسعه گردشگری جذب انواع گردشگران است، اما باید متذکر شد با گردشگر انبوه نه تنها منافع اقتصادی تامین نمی‌شود بلکه منافع فرهنگی نیز با چالش روبه‌رو خواهد شد.»
او معتقد است: «گردشگری انبوه به معنای گردشگری بی انضباط است. در گردشگری بی انضباط هیچ یک از گروه‌های ذی‌نفع از قبیل سیاستگزاران، مردم و سرمایه‌گذاران به منافع خود دست پیدا نمی‌کنند و این نوع از گردشگری بیشتر جنبه‌ی تخریبی دارد.»
به گزارش CHN، گردشگری انبوه از نظر محیط زیست بیشترین آلودگی و تخریب را خواهد داشت. همچنین در بخش سرمایه‌گذاری شاهد آن خواهیم بود که کیفیت خدمات گردشگری به کمترین حد خودخواهد رسید چرا که تقاضا به اندازه‌ای زیاد خواهد شد که خدمات جوابگوی نیاز نخواهد بود. به طور مثال اتاقی که باید در عرض نیم ساعت تمیز شود در شرایط حضور گردشگر انبوه باید در 10 دقیقه تمیز و در اختیار گردشگر قرار گیرد بنابراین در حوزه تولید خدمات نیز سرمایه گذاران دچار مشکل می‌شوند.
به گفته عباسی، در چنین شرایطی است که مسافران خدمات خوبی دریافت نمی‌کنند و در واقع کمترین خدمات از آن گردشگر می‌شود که در نهایت موجب نارضایتی آنها از فعالان گردشگری می‌شود. در واقع می‌توان گفت، گردشگری انبوه هیچ‌گاه مورد تایید گردشگری علمی یا گردشگری که در توسعه پایدار مطرح است قرار نمی‌گیرد.
به گزارش CHN، در کشورهایی که به لحاظ گردشگری به توسعه نرسیده‌اند زمان، مکان و نوع مهمان معلوم و مشخص نیست بنابراین شاهد به راه افتادن یک جریان هستیم. نوروز نیز یک جریان است. 15 روز اتفاق می‌افتد و در این زمان نمی‌توان هیچ مدیریتی انجام داد.
اینگونه است که برای پررونق‌تر کردن آن به طور مثال خدمات را ارزان می‌کنیم. افزایش نرخ نداریم و تمام دستگاه‌ها را موظف می‌کنیم که خدمات اقامتی ارائه دهند. اینگونه نه تنها سفر را اداره نکرده‌ایم بلکه انگیزه برای سفر در این روزهای پر تردد بیشتر می‌شود.
عباسی در این خصوص یادآور شد: «کشورهای دیگر برای آنکه از گردشگری انبوه رها شوند شعار همه زمانی، همه مکانی و همگانی کردن سفر را مطرح میکنند همان شعاری که چندی است در ایران نیز مطرح شده است. سفر را برای فقیر و ثروتمند همگانی کرده‌اند البته این کار با برنامه‌ریزی انجام می‌شود چنانکه فقیر و ثروتمند نمی‌توانند همزمان با هم در زمان پر تردد به سفر بروند و اینجاست که تفاوت نرخ بوجود می‌آید.»
خدمات فدای جذب گردشگر انبوه
این هتلدار افزود: «این کشورها، فصول پر مسافر را با نرخ بالاتر ارائه می‌دهند بنابراین قشر پردرآمد به سفر می‌روند. هنگامی که در این فصول پولدارها به سفر می‌روند پول از جیب آنها به بخش خصوصی فعال در حوزه گردشگری وارد می‌شود. فعالان گردشگری نیز این پول را در زمان کم مسافر به عنوان یارانه با کاهش نرخ‌های خود در اختیار بخش کم درآمد جامعه قرار می‌دهند. اینگونه است که همگان در همه زمان‌ها سفر میکنند.»
او ادامه داد: «اما در ایران از آنجایی که سفر همگانی و همه زمانی نیست و خدمات و تسهیلات گردشگری پاسخگوی نیاز فصول پر مسافر نیست، مسافران در فصول پر مسافر مانند نوروز در پارک‌ها و خیابان‌ها می‌خوابند.»
به گزارش CHN، تعطیلات نوروز بهترین فرصت برای سنجیدن ظرفیت‌های موجود در بخش گردشگری بود چنانکه با پر شدن ظرفیت اقامت هتل‌ها و سایر واحدهای اقامتی کشور شاهد اقامت بسیاری از مسافران در چادرها، پارک‌ها و کمپ‌ها بودیم. در این راستا نه تنها واحدهای اقامتی کشور بلکه سایر بخش‌های فعال در حوزه گردشگری با چالش روبه‌رو شدند چرا که هنوز فرهنگ و برنامه‌ریزی سفر در میان گردشگران نهادینه نشده‌است.
عباسی معتقد است: «از آنجایی که در گردشگری انبوه همه زمانی و همه مکانی و همگانی بودن سفر مطرح نیست از این رو برای آنکه بتوان پاسخی برای نیاز گردشگر در این زمان کوتاه فراهم شود از اقامتگاه‌ها و سازه‌های سبک و ارزان استفاده می‌شود. اینجاست که کمپ‌ها جای خود را پیدا میکنند چراکه در گردشگری انبوه به دنبال جایی بین هتل و خیابان هستیم.»
او تصریح کرد: «البته تصور نمی‌کنم اگر مسئولان به دنبال گردشگری انبوه باشند باز بتوانند به آن تعداد گردشگر انبوهی دست یابند که گردشگران داخلی به آن شکل می‌دهند ولی اگر هم بتوان به چنین رویایی دست یافت باز هم شاهد آن هستیم که خدمات و امکانات لازم برای حضور گردشگران انبوه فراهم نیست و باز هم نیازمند راه اندازی کمپ‌ها خواهیم بود چراکه کمپ‌ها تنها سازه‌هایی هستند که در کوتاه مدت پاسخگوی نیاز مسافران خواهد بود.»
سازه‌های سنگین در بلندمدت نیازمند سرمایه‌گذاری است و این درحالی است که با شرایط گردشگری موجود چنین امری به صلاح نخواهد بود.
گردشگری انبوه داخلی نه ورودی
"اسماعیل قادری"عضو هیات علمی دانشگاه علوم تحقیقات نیز با تاکید بر آنکه تقاضای گردشگری برای ایران از نوع گردشگری انبوه نیست گفت: «در این میان تقاضای گردشگری در ایران و امکانات موجود جایی برای گردشگری انبوه ندارد. چرا که تقاضاهای محدود و مشخصی داریم و اگر به سهم جهانی در حوزه گردشگری و یک میلیارد گردشگر جهانی نگاهی بیاندازیم متوجه می‌شویم که حضور 3 میلیون گردشگری که از سوی مسئولان گردشگری اعلام شده‌است در مقابل رقم جهانی هیچ است. در واقع می‌توان گفت ایران مقصد سفر گردشگران دنیا نیست.»
به اعتقاد او گردشگری انبوه جایی مصداق پیدا می‌کند که با وجود ظرفیت 10 میلیون نفر پذیرش گردشگر آن بیش از 50 میلیون گردشگر به آن منطقه سفر میکنند. این درحالی است که گردشگران ایران حتی به اندازه ظرفیتی که دارد نیز نیستند چه برسد به گردشگری انبوه.
قادری با اشاره به آنکه گردشگری انبوه تنها درخصوص گردشگری داخلی و آن هم در روزهایی خاص مانند نوروز معنا پیدا می‌کند یادآور شد: «اگر گردشگری ورودی توسعه پیدا کند به تبع آن توسعه سرمایه‌گذاری در حوزه گردشگری را به دنبال خواهد داشت. هرچند این امور درحال حاضر به دلیل آنکه ظرفیت موجود بیش از ظرفیت تعداد گردشگران ورودی است افزایش نداشته و گاه در مواقع خاص درخصوص گردشگران داخلی با کمبود ظرفیت روبه‌رو می‌شود ولی این مهم در تمام طول سال صدق نمی‌کند و تنها در روزهایی خاص مصداق دارد. اینگونه است که سرمایه‌گذار تمایلی برای توسعه نخواهد داشت.»
به گفته این استاد دانشگاه، در بسیاری از موارد شاهد آن هستیم که با حضور گردشگران منطقه‌ای آباد می‌شود هرچند توسعه این مهم نیز نیازمند مدیریت است تا جلوی آسیب‌های وارده به جوامع محلی گرفته شود. در این میان همانگونه که در تعطیلات نوروز شاهد بودیم توانایی مدیریت گردشگری انبوه را نداریم.
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
