یکی از مباحث مطرح در دانش گردشگری دنیا، توسعه گردشگری غذا با تمرکز بر هنر آشپزی است. در این راستا بیشتر کشورهای مسلمان همچون ترکیه، مالزی و لبنان با برگزاری جشنواره‌های سفره‌های افطار در ماه رمضان در صدد جذب گردشگران مسلمان برآمده‌اند. سفره‌های رنگارنگ با تنوع بسیار که شامل انواع آش، حلوا، شیرینی و پیش‌غذاست، سبب شده تا این جشنواره‌ها تبدیل به یکی از جاذبه‌های گردشگری در کشورهای مختلف شود.
در این راستا نمی‌توان از سفره افطار ایرانی غافل شد. فرهنگ غنی غذایی و تنوعی که در آن وجود دارد پتانسیل خوبی برای رونق گردشگری سفره افطار در ماه رمضان به شمار می‌رود. ولی این مهم مورد بی‌مهری قرار گرفته و نه تنها پژوهش جامع و مدونی درخصوص تنوع غذایی ایران انجام نشده بلکه تبلیغات و معرفی آن نیز به حدی محدود است که گردشگران خارجی تصوری جز کباب کوبیده و جوجه کباب و چلو از غذاهای ایرانی ندارند.
«لاله شفیعی»، کارشناس و مدرس هتلداری و آشپزی معتقد است: «با توجه به آنکه بافت‌های کشورهای اسلامی از فرهنگ غذایی ایران تبعیت کردند و تحت عنوان "حلویات" از شیرینی‌های خود نام می‌برند؛ می‌توان از خاصیت و رنگ و بوی این شیرینی در سفره افطار بهره جست و با برگزاری جشنواره‌های غذاهای رمضان به میزبانی گردشگران رفت.»
رونق سفره‌های افطار در ماه رمضان نه تنها می‌تواند برای گردشگران کشورهای اسلامی جذاب باشد بلکه برای سایر گردشگران نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد چنانکه کشورهایی همچون ترکیه از این جاذبه برای رونق گردشگری خود در ماه رمضان بهره بسیار می‌برد.
در ماه رمضان کشورهای مسلمان مانند مصر، مالزی، ترکیه و بویژه در استانبول بر معرفی سفره رمضان تاکید و تبلیغات بسیار می‌شود که منجر به موفقیت‌های بسیاری دراین خصوص شده‌است.
به گفته شفیعی، می‌توان با سرمایه‌گذاری در برگزاری جشنواره‌ها و همایش‌های غذا و سفره افطار رمضان، بخش خصوصی و سایر بخش‌های فعال در حوزه غذا و نوشابه را وارد صنعت گردشگری کرد. از این طریق می‌توان علاوه بر معرفی فرهنگ ایرانی – اسلامی به معرفی و شناساندن انواع غذاهای ایرانی پرداخت تا دیگر شاهد منوهای تکراری در رستوران‌ها نباشیم.
وی با اشاره به غذاهایی که در کشور ترکیه پخت می‌شوند گفت: «ترکیه با انجام تبلیغات مناسب در خصوص غذاهای محلی و سنتی خود موفق شده تا انواع کباب اسکندری، بورک، پیده، گزلمه، مانتی و سایر غذاهای سنتی خود را به گردشگران معرفی کند؛ این درحالی است که ایران با داشتن تنوع غذایی بسیار بالا نتوانسته در این امر موفق عمل کند و گردشگران پس از سه روز دچار کسالت در خوردن غذا می‌شوند؛ چراکه در منو رستوران‌ها نامی جز انواع کباب از جمله کوبیده، بختیاری، قفقازی و سلطانی و جوجه کباب به چشم نمی‌خورد».
به گفته این مدرس آشپزی و هتلداری، به دلیل نبود تبلیغات و معرفی نکردن غذاهای ایرانی به گردشگران است که آنها در سومین روز سفر خود به ایران خسته می‌شوند چراکه تنوع غذایی در وعده‌های روزانه وجود ندارد؛ این درحالی است که با داشتن بیش از 1400 نوع آش در مناطق مختلف ایران، انوع خورشت‌ها و شیرینی‌های محلی که شاید به جرات بتوان تنوع آنها را به تعداد شهرستان‌های ایران دانست، انواع پیش‌غذاها، آش‌ها و خورشت‌های ایرانی تمرکز کنیم، با توجه به خواصی که برای بدن دارند می‌توان در کنار توسعه و رونق گردشگری غذا به رونق گردشگری سلامت با استفاده از طب سنتی پرداخت.
در این راستا با فعالیت بخش خصوصی و حمایت بخش دولتی می‌توان در این راه گام برداشت. این مهم نیازمند انجام تبلیغات، آموزش، تمرکز بر فرهنگ غذاهای محلی و انجام بازاریابی و معرفی آن به گردشگران محقق می‌شود.
هرچند در ماه رمضان گاه شاهد برگزاری جشنواره‌های غذاهای سنتی هستیم ولی این جشنواره‌ها بسیار محدود و پراکنده در سراسر کشور برگزار می‌شوند و شناخته شده نیستند. در واقع می‌توان گفت این جشنواره‌ها، تکرار سایر همایش‌ها و جشنواره‌های اقوام است که در طول سال شاهد برگزاری آن هستیم و بیش از چند نوع غذای محدود در آن پخت و ارائه نمی‌شود. درحالی که تعریفی که از جشنواره غذا یا سفره افطار در سراسر دنیا وجود دارد چیزی متفاوت از آن است که در ایران شاهد هستیم.
شفیعی دراین خصوص گفت: «در ماه رمضان تنوع، عشق و تمایل به پخت و ارائه بسیاری از غذاهای سنتی در ایران بیش از سایر ماه‌های سال می‌شود. هنگامی که روزه‌داران برای باز کردن روزه خود و افطار آماده می‌شوند تمایل دارند که غذای مفصلی میل کنند؛ باید با دیدگاه سلامتی غذا در سفره افطار ظاهر شد تا دیدگاه حفظ سلامت غذا و سرو صحیح آن محقق شود».
وی درخصوص آداب غذایی شهرهای ایران در ماه رمضان گفت: «به طور مثال مردم شیراز در ماه رمضان به واسطه کم شدن آب بدن، به خواص طبی عرقیات گیاهی روی می‌آورند و مصرف شربت‌های گیاهی بیشتر می‌شود. حلواهای سنتی نیز به واسطه افت قند خون در سفره‌ها جای می‌گیرد. همچنین پختن آش در مناطق مختلف ایران بیشتر می‌شود. در ماه رمضان نیز مانند نوروز، سرو شیرینی‌های سنتی بیش از گذشته مد نظر قرار می‌گیرد و انواع زولبیا و بامیه و سایر شیرینی‌های محلی در سفره افطار قرار می‌گیرند.»
به گفته شفیعی، با آنکه شاهد تنوع بسیار زیاد در غذاهای ایرانی هستیم ولی کسی آمار دقیقی از آنها در دست ندارد و اگر باشد به صورت تحقیقاتی پراکنده چاپ و منتشر شده‌اند و اطلاعاتی جامع در این خصوص وجود ندارد.
وی با ارائه پیشنهاد برگزاری سفره‌های افطار سنتی در سفارت‌خانه‌های ایران در کشورهای هدف گردشگری گفت: «شاید نیاز باشد قبل از آمدن گردشگر خارجی به ایران، سفره افطار سنتی خود را به او معرفی کنیم. از این رو می‌توان ترتیب برگزاری برنامه‌هایی جهت برگزاری سفره‌های افطار را در سفارت‌خانه‌های ایران در کشورهای هدف گردشگری داد تا از این طریق علاقه مندی گردشگران خارجی را به حضور در ایران بیشتر کنیم».
منبع: خبرگزاری میراث فرهنگی
