اشکال تدفین مردگان در طول تاریخ

•دفن در حالت جنینى

•طناب پیچ کردن مردگان

•دفن در قبر هاى عظیم

•دفن در سنگ آهک

•شتر و جواهرات، همراه میت

•قلب جداى از جسم

•میت در غار یا در کوه

•مردگان خوراک لاشخورها

•دفن در تنه درخت

•تدفین در آب

آمیختگی تدفین با مذهب

 

با توجه به دگرگونى باورها و آئین هاى تدفین در تاریخ اجتماعات مى توانیم بگوییم که در همه ى فرهنگ ها تدفین با مذهب درآمیخته و به همین جهت با تغییر مذهب، آیین تدفین نیز دگرگون مى شده است.

تدفین در زرتشت

زرتشتیان جسد رفتگان را ناپاک مى دانند ، جسم وى را متعفن و گندیده مى نامند و حتى تا گذشته اى نه چندان دور از دفن آن در زمین به شدت منزجربودند . مطابق سنت زرتشتى بدن مرده را بر فراز برجى که دخمه نام دارد و در محلى دور افتاده واقع است مى گذارند تا طعمه ى پرندگان وحشى شود .
یکی از ایات دینی زرتشت بدین مذمون است:گناهی که توبه آنقبول نمیشود دفن کردن مردگان است.

تدفین در مسیحیت

مسیحیان اولیه ، مردگان خود را در دخمه هاى زیر زمینى دفن مى کردند. در این دخمه ها یک کلیساى کوچک براى اجراى مراسم تدفین وجود داشت .به دلیل آنکه تعداد زیادى از مقدسین در این محلها دفن شده بودند، بسیارى از آنها بعدا تبدیل به مرقد و زیارتگاه شدند.
تدفین در اسلام و یهود
}مسلمانان و یهودیان با سوزاندن مرده مخالف اند. در اسلام و یهودیت مى بایست مرده را حتماً در خاک دفن کرد.
}در اسلام و یهودیت، نبش قبر جایز نیست گورستان در این مفهوم یک خانه ى ابدى و از برخى لحاظ پندآموزاست.
}گورستان اهل تسنن، ساده است و پیش مى آید که گورها بىنام و نشان باشند و تنها سنگى ساده بر آن بنهند.
}اما در فرهنگ ایرانى و اسلامى، آرامگاه و سنگ قبر اهمیت دارد، چنان که بسیارى از آرامگاه ها از نظر معمارى و بسیارى از سنگ قبرها از نظر خوشنویسى ، شاهکارهایى به شمار مى آیند.

گوردخمه

گورْدَخمه دخمه‌ای است که در صخره‌ها، کوه‌هاو یا تپه‌هابرای خاکسپاری مردگان ساخته می‌شده‌است. گوردخمه‌های زیادی از دوران مادهاو پس از آنان در سراسر ایرانیافته شده‌است. . به این ترتیب می‌توان نتیجه گرفت که گوردخمه‌ها بیش از آنکه ریشه و منشاء آشوریو مادی داشته باشند، به هنر معماری اورارتوها مرتبط هستند.به گوردخمه استودان نیز گفته میشود.

نمونه دیگر معماری مادها استودان ها ( گور دخمه ها )هستند.در آن زمان بد ترین کارها را الوده نمودن چهار عنصر اب خاک اتش و هوا میدانستند.در ان زمان کسی که از دنیا می رفت را روی شبکه فلزی و اهنی (هر چند فلزات نیز از سنگ بدست می امده اند)در کریاس خانه میگذاشتند.نساکشها مردگان را در دخمه ها میگذاشتند.دخمه ها را معمولا بیرون از ابادی ها میساختند.مرده را درون ان برده و ان را به سنگ می بستند تا جانوران لاشخور نتوانند استخوان انها را همراه گوشت بکنند.این استخوان را سپس تمیز کرده در جعبه سنگی در داری (مانند صندوق ) و در جایی به نام اسدان(استخوان دان) یا استودان میگذاشتند تا با خاک تماس پیدا نکند.

معماری ارامگاهی بعد از ظهور اسلام

مقدمه

بی گمان ،آرامگاه،باستثنای مسجد بیشتر از هر نوع بنای معماری در ادیان مختلف در روزگار اسلام مورد توجه عام می باشد . و کمترین شهری است که سهمی از چنین بنایی نداشته باشد .

ایجاد آرامگاه در اسلام نکوهش شده است و هیچگونه بنایی روی قبرنباید ساخته شود

طبق احادیث پیامبر (ص) از هر کوششی برای علامت گذاری قبر به ویژه مزار خودشان جلوگیری می کردند اما در کمتر از یک نسل پس از پیامبر اداب کفن دفن وارد اسلام شد و بعد از 70 سال مزار پیامبر مکان مقدستری از مسجد پیامبر گشت علت این امر علاوه بر نفوذهایی که از درون اسلام مانند امر جهاد جوشیده ، نفوذهای خارجی در ایجاد مقبولیت عام آرامگاهها نقش اساسی داشته اند . نفوذهایی از سوی غرب مانند آرامگاهای رومی ِیعنی برجهای مقبره ای پالمیری یا شهدای اولیه مسیحیت .

واژه شناسی

به دلیل این که این نوعبنا زیاد محترم نبوده نام های متفاوتی بر آن گذاشته شده ولی هنگامی که آرامگاهبخشی از یک فضای عمومی مانند مدرسه رباط مسجد می شده رنگ تقدس به خود می گرفته
تربت : تداعی کننده خاک یا قبر که همتای انگلیسی آن Tomb است
قبه : گنبد
مرقد : مکان استراحت
مدفن : مکان تدفین ( واژه ای بدون طنین)

تحلیل کالبدی :
معماری تدفینی به تدریج از حالت ساده به پیچیدگی گرایید و سرانجام این پیچیدگی روز افزون در توسعه بافت اصلی معماری مربوط منعکس گردید. آرامگاهای نخستین چون گور سامانیان و گنبد قابوس برای مقاصد دیگری جز بنای یاد بود مردگان هیچ شایستگی نداشت. در نقطه مقابل این آرامگاه ها زیارت گاهها قرار داشتند

انواع آرامگاههای این دوره از لحاظ شکل

چهار گوش گنبد دار : ریشه در آرامگاههای کهن متاخر و کلیسا ها ومشاهده اوائل مسیحیت مربوط به دوره بیزانس ،آتشکده ها ، ساسانی یا چهار طاقی

مقبره برجی شکل : ریشه در چادرترکی ، برجهای دیده بانی چینی و مقابر برجی شکل پالمیری