به عبارت دیگر، هنگامی که کوچکترین احساسی از اجبار فعالیت در زمان فراغت وجود نداشته باشد، به طور قطع این حالت را می‌توان تفریح نامید. فعالیت‌هایی که برای تهیه ضروریات زندگی، رسیدگی به تکالیف شخصی، خانوادگی و اجتماعی انجام می‌شوند و فعالیت‌های روزمره زندگی (خوردن، خوابیدن و رسیدگی به بهداشت شخصی) حتی اگر خوشایند نیز باشند، جزو تفریحات محسوب نمی‌شوند. تفرج نوعی گریز و خروج از شرایط فشرده و روزمره و اغلب یکنواخت زندگی توأم با کار و تلاش به منظور دفع فشارهای منفی و کسب و جایگزینی انرژی مثبت و افزایش توان برای ادامه تلاش و تحمل فشارهای ناشی از آن است که اغلب تفریحات در محیط‌های بسته و با بهره‌گیری از ابزار و امکانات خاص بوده و یا از طریق تفرج در محیط‌های باز و آزاد (طبیعت) است (رضوانی، 1387: 16). کلاوسون و نش (Clawson and Knetsch, 1996) تجربه فعالیت‌های تفریحی را به پنج مرحله جداگانه تفکیک کردند:
1)مرحله پیش‌بینی: مرحله پیش‌بینی وقتی که برای یک تعطیلات طولانی یا عمده برنامه‌ریزی می‌شود، یک دوره طولانی است، ولی هنگامی که یک تصمیم‌گیری خودجوش برای یک بازدید صورت میگیرد، این مرحله، ممکن است آنی و زودگذر باشد.
2)مرحله سفر به محل: که عنصر روشن هر تجربه گردشگری است. در برخی موارد این مرحله شاید بیش از این که لذت‌بخش باشد، دشوار بوده و نیاز به تحمل دارد. در برخی موارد سفر به مقصد ممکن است بخشی از هدف سفر باشد برای مثال فرصت تماشای مسیر سفر، همانند اقامت در مقصد بسیار مهم باشد.
3)مرحله حضور در محل: که به طور معمول مهم ترین بخش یک بازدید است. انواع و کیفیت جاذبه‌ها، دسترسی به آنها، هزینه و کیفیت تسهیلات، انواع فعالیت‌های تفریحی، و حتی میزان رضایت از بازدید و منطبق بودن آن با ادراکات و تجربیات، همه عناصر تجربه در محل را تشکیل می‌دهند.
4)مرحله بازگشت از سفر به منزل: در این مرحله از بازدید یا تعطیلات، گردشگران اغلب نگران بازگشت آسان خود به منزل هستند، اگر چه مسیرهای خطرناک با توجه به فرصت‌های تماشای مناظر، ممکن است عناصر برنامه‌ریزی شده یک سفر باشند. برعکس، مشکلات بازگشت از سفر، مانند تأخیر طولانی یا شلوغی ترافیک، ممکن است به طور بالقوه رضایت گردشگران از تجربه گردشگری را کاهش دهد.
5)مرحله تجدید خاطره: که اغلب از آن چشم‌پوشی می‌شود، امّا با این وجود، بخش اساسی تجربه گردشگری است. تعطیلات خاطرات مهمی هستند، نه فقط به این علت که آنها این تجربه را طولانی می‌کند. بلکه به این علت که مبنایی برای پیش‌بینی سفر بعدی هستند.
بازار این بخش از صنعت گردشگری بسیار گسترده است و بیشتر سفر‌ها با این هدف انجام می‌شود و نمی‌توان ویژگی های كلی مقصد یا مكان هایی كه چنین افرادی به آنجا می‌روند را مشخص كرد (كاظمی، 1385: 181).
گردشگری و سفر از نظر اسلام، یکی از ابزار تفریح است که روح را با نشاط و جسم را سلامت و آزادگی و حریت به همراه دارد. امام صادق (ع) درباره جنبه تفریح گردشگری فرموده‌اند: «السَّفَرُ طَلَبُ النُزهَهُ؛ سفر مفرح و مطلوب جسم روان است.( شالچیان، 1387: 154).
سفر تفریحی از ابداعات انگلستان بود و ریشه در عوامل جامعه شناختی داشت. جامعه صنعتی نخستین جامعه‌ای بود که فرصت تفریح را برای تعداد روز افزونی از مردم فراهم می‌آورد.
در ایالات متحده اولین تفریحگاه‌های بزرگ ساحلی دنیا به سبک و سیاق اروپایی در آتلانتیس سیتی و نیوجرسی احداث شدند. در قاره اروپا اولین مراکز تفریحی عبارت بودند از اوستند برای مردم بروکسل و بولون – سور- من پاس دوکالایس برای پاریسی‌ها.
امروزه تبلیغات وسیعی به منظور جذب گردشگران تفریحی كه هدف اصلی آنان استراحت و تفریح است انجام میگیرد و كشورها می‌كوشند با ایجاد امكانات تفریحی موجبات جذب این گروه از گردشگران به كشور خود را فراهم سازند چرا كه به اعتقاد آنان این نوع گردشگران اولا تعدادشان نسبت به انواع دیگر بسیار زیادتر است و ثانیا پول بیشتری در طول مسافرت خود هزینه می‌كنند (آپوستولوپوس،1388 :81). مناطق مورد علاقه آنان به طور معمول سواحل دریا، پیست‌های اسکی، زمین‌های بازی و میدان‌های اسب‌دوانی است. گردشگر تفریحی مایل است تا زمانی را که در سفر سپری می‌کند، برای تمدید اعصاب و رفع خستگی و تفریح استفاده کند (رضوانی 1387: 7- 6).
بزرگترین بازار گردشگری جهانی را گردشگری انبوه یا تفریحی که اغلب گردشگری تعطیلاتی نیز خوانده شده تشکیل میدهد. بزرگترین بخش این بازار سواحل دریاها را هدف میگیرد. در این نوع گردشگری، گردشگری ساحلی بسیار مورد توجه است و گردشگران معمولاً برای بهره‌برداری از چهار S [1] به سواحل نقاط مختلف سفر میکنند. کشورهایی همچون اسپانیا، ایتالیا، ترکیه، یونان، آمریکا توانسته‌اند بیشترین جاذبه‌ها را برای این نوع گردشگری فراهم آورند. بیشتر تلاش بازاریاب ها و پژوهشگران صرف درک این گروه می‌شود و می‌کوشند تا چنین گردشگری را میان گروه‌هایی از افراد که از نظر اجتماعی، ترکیب جمعیتی یا روان شناسی ویژگی‌های مشابه دارند، تقسیم کنند.
گذران اوقات فراغت، خارج و فارغ از زندگی معمول اصلیترین هدف این گروه از گردشگران است و کمترین ارتباط را با مردم سرزمین مقصد برقرار میکنند.
با توجه به اینکه ایران کشور گرمی است و هزاران کیلومتر مرز آبی با دریای خزر در شمال و خلیج فارس و دریای عمان در جنوب دارد. در این زمینه کشوری با توانایی‌های بالقوه است اما به دلایل قانونی، عرفی و مذهبی تمایلی به رواج این نوع گردشگری وجود ندارد. به ویژه مسئله س. ک.س به عنوان یک تابو مطرح می‌باشد و به طرق مختلف مثل حجاب، جلوگیری از روابط دختر و پسر، ممنوعیت ایجاد اماکن رقص، کلوپ‌های شبانه، کازینو، مشروبات الکلی، به نظر نمی‌رسد تا سال‌های آینده تغییرات عمده‌ای در جهت آزادی چنین محدودیت‌ها و در نتیجه گسترش این گونه گردشگری رخ دهد. گردشگرانی كه برای عیاشی و خوشگذرانی مسافرت می‌كنند هیچ گاه ایران را برای مسافرت انتخاب نمی‌كنند. زیرا می‌دانند كه در ایران مراكز عیاشی مثل كافه، كاباره، كازنیو و… وجود ندارد آنها می‌دانند كه در ایران قادر به یافتن مشروبات الكلی و…. نیستند(نوبخت، 1387: 61).
[1] sun, sea, sand
