گردشگری، ایران گردی، مدیریت جهانگردی
به قلم شهرزاد عابدینی
به سردبیری شهرزاد عابدینی
به سردبیری شهرزاد عابدینی
از بنای مصلی عتیق که در اوائل قرن هشتم هجری بنا شده در حال حاضر گنبدی باقی مانده که در سال 825 هجری قمری بهمت امیر شمس الدین تعمیر و تزیین شده ، طرح و نقش کاشیکاری روی گنبد ، گره و ستاره بندی میباشد.
لیکن مصلی دیگر یزد شباهت کاملی به بنای آتشکده فیروز آباد فارس دارد ، بنای کنونی مصلی بر روی شالوده چهار طاقی استوار گردیده ، و دارای تاریخ سال 958 هجری است. در اطراف سردر شرقی مصلی کتیبه ای از کاشی معرق بخط ثلث سفید رنگ بر زمینه لاجوردی نقش بسته است، در زیر این کتیبه اشعاری بر روی قطعه سنگی نقر شده است که میرساند این بنا در زمان شاه عباس اول صفوی بسال 1035 هجری تعمیر گردیده است. نکته مهمی که در کتیبه این بنا مورد بررسی واقعشده ذکر کلمه معبد در دوبیت زیر است که در ابنیه دیگر سابقه نداشته ، و این کلمه ممکن است از این امر ناشی باشد که بنای مصلی کنونی در عهد شاه طهماسب صفوی بنا نهاده شده، و سپس در عصر شاه عباس صفوی مرمت یافته است و مصلی را بر روی بنای آتشکده ای بنیان نهاده اند .
دولت عباس شاه باد که در عهد او میکده ها شد خراب معبدها شد بنا
بــود مصلی ز اصل ساخــته جد او گشــت ز تــعمیر وی شادروان بنا
در پایان کتیبه روی در منبت مصلی تاریخ 1035 هجری حک شده است. برای بار دوم دراین بنا کلمه معبد و تغییر شکل آن بمکان مسجد و مصلی در کتیبه سردر شرقی بخط ثلث سفید رنگ بر زمینه کاشی و معرق لاجوردی چنین نقش شده است :
« قدتمت عماره المعبد المعلی و اعاده المسجد المصلی بمیلن سلطنته اعدل الخواقین ... المشهور بمیرک بیگ شربتدار شاهی فی سنه 958 هجری کتبه عبدالوهاب ابن ... »
گنبد شیخ جنید برج هشت ضلعی سنگی ست، که نما سازی آن بوسیله سنگهای ساده ای از نوع بادبر تشکیل شده است، قسمتی از این گنبد سنگی فروریخته است، این گنبد از لحاظ شیوه و سبک معماری عهد سلجوقی نمونه قابل توجهی بشمار میرود.
در بالای محراب آن کتیبه آجری بخط کوفی موجود بوده که بعلت عدم اطمینان از بقای آن در محل اصلی در سال 1315 شمسی به موزه ایران باستان منتقل گردیده است، مضمون کتیبه میرساند که این برج آرامگاه ... ابن ابی طاهر عمادبن علی بن الرحمن بوده است و بدستور فرزندش در سال 543 هجری قمری ساخته شده است.
این بنا آرامگاه منسوب به بابالقمان سرخسی، عارف مشهور سده چهار شامل گنبدی دو پوشه آجری با ایوانی بلند است همچنین نوار کمربند مانندی قسمت مدور گنبد را از ساقه و دیواره آن که بر روی قاعده چندپهلویی قرار گرفتهاست، جدا میکند. در بدنه هر ضلع آن، روزنهای برای روشنایی درون گنبد تعبیه شدهاست؛ و تزئینات گچی، گچ بری و آجرکاری آن ممتاز است. درون طاقها مزین به نقوش هندسی لوزیشکل (برجسته و گود) میباشد. آرامگاه لقمان، بنایی عظیم و آجری در شهرستان سرخس در منتهیالیه شمال شرقی ایران است. این بنای آجری در فاصله بسیار کمی از مرز ایران و ترکمنستان قرار دارد.
مسجد جامع اردستان (ثبت تاریخی ۲۸۴) از مساجد بسیار زیبای دوران سلجوقی بشمار میرود . این جامع دارای شبستان و گنبد آجری و ایوان بزرگی است، در طرفین شبستان بزرگ شبستانهای کوچکتری ساخته شده، و صحن آن دارای ایوان و غرفاتی میباشد.
گنبد مشتاقیه که به سه گنبدان نیز شهرت دارد، از آثار دوران قاجار در شهر کرمان است که در گذشته در جوار قبرستان کهنه و خارج از حصار شهر قرار داشته است. این محوطه ابتدا مزار میرزاحسینخان جد اعلای سادات معروف به میرحسینی راینی بوده است.