جمعه, 11 اسفند 1391 15:33

موزه سنجش تبریز

نوشته شده توسط shahrzad MirzaAbedini

ایمیل

به عکس زیر امتیاز دهید

(3 امتیاز)

موزه سنجش تبریز بهرام عابدینی

در موزه سنجش تبریز که به خانه سلماسی مشهور است نخستین ابزارهای سنجش زمان، وزن، برق، آب، بنزین در ایران نگهداری می‌شود.
نیاز انسان به داشتن مقیاسها و همچنین استفاده از ابزار و ادوات سنجش از بدو تشکیل جوامع انسانی مطرح بوده چرا که باعث نظم بخشیدن به زندگی اجتماعی می شده است.
انسان از روزگاران دور، اگر کشاورزی می کرد باید ضمن کسب آگاهیهایی از دگرگونیهای فصلی نسبت به سطح تعیین حدود اراضی نیز اقدام می کرد، به هنگام دادو ستد نیز لاجرم معیارها و مقیاسهایی برای کالاهایش منظور می نمود، و اگر سرپناهی برای خود ایجاد می کرد، لازم بود به رعایت مقیاسهایی خویشتن را مقید سازد.

قطعا گردآوری برخی از ابزار و ادوات قدیمی سنجش در یک مجموعه می تواند روشنگر نحوه ایجاد و تکامل چنین فناوری کیفی توسط گذشتگان باشد.

در موزه سنجش انواع ادوات مقیاس توزین از قبیل ترازوهای ظریف زرگری تا قپانهای بزرگ میادین بار مربوط به قرون گذشته، سنگ وزنه ها و پیمانه های نفتی، وسایل مربوط به علم نجوم و اخترشناسی مانند اسطرلاب و کره سماوی، ابزارهای سنجش مربوط به علم هواشناسی و قطب نماها و سایر مقیاسهای دیگر به نمایش گذاشته شده است.

بازدیدکنندگان از این موزه، علاوه بر تماشای ابزارآلات موجود در موزه، با نحوه ساختمان سازی و زندگی مردم این دیار کهن نیز آشنا می شوند.

خانه تاریخی سلماسی میزبان موزه تبریز

موزه سنجش تلاش کرده بخشی از این گونه ابزار آلات را در معرض تماشای مردم و پژوهشگران قرار دهد. این موزه در فضای دل انگیز خانه تاریخی سلماسی تبریز، بنا شده در دوره قاجار و ثبت شده در آثار ملی کشور (به شماره 1862) تاسیس شده است. ساختمان در سه ضلع حیاط (عرصه 650 متر مربع) در دو طبقه با زیربنای 875 مترمربع بنا گردیده است.

ساختمان قدیمی سلماسی بیش از 160 سال قدمت داشته و متعلق به دوره قاجار است.

طبقه همکف خانه سلماسی دارای طنبی های اصلی و جانبی در اضلاع شمالی و شرقی و غربی مزین به پنجره های اروسی می باشد و این به دلیل اهمیت نور آفتاب و زاویه تابش آن در فصول مختلف بوده است. دیواره داخلی اتاقها خصوصا در حاشیه شومینه ها دارای تذهیب و گچبری های زیبائی می باشد که به زیبایی بنا افزوده است.در طبقه زیرین این خانه نیز حوضخانه، مطبخ، انبار ارزاق و آب انبار واقع شده اند.

طبقه زیر زمین ضلع شمالی که توسط پله ای به هشتی ورودی نیز متصل است حوضخانه نامیده می شود و دیگر قسمت های زیر زمین شامل مطبخ، انبار ارزاق و آب انبار می باشد. طبقه همکف دارای طنبی های اصلی و جانبی در اضلاع شمالی شرقی و غربی با پنجره های اروسی است. بنا دارای تذهیب در کمره اتاق ها، شومینه ها و گچبری در سقف طنبی های شمالی و شرقی است.

مصالح بکار رفته در بنا شامل سنگ لاشه با ملات ساروج در پی ها است و دیواره های زیرزمین ترکیبی از سنگ و آجر ( تفلیسی ) و دیوار های فوقانی ( همکف ) خشتی با روکش آجری است.

خانه سلماسی که در خیابان امام خمینی، کوچه مقصودیه و در بن بستی به همین نام واقع شده از بناهای ساخته شده در اوایل دوره قاجار است و در سال 1376 برای حفاظت و کاربری تخصصی، توسط سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری آذربایجان شرقی تملک و به عنوان موزه سنجش بازگشایی شده است.

تنه درخت 5 میلیون ساله در موزه سنجش تبریز

تنه یک درخت با قدمت پنج میلیون سال در موزه سنجش شهر تبریز نگهداری می‌شود.

موزه سنجش تبریز به عنوان یکی از موزه‌های غنی کلانشهر تبریز، گنجینه‌های ناشناخته ارزشمندی را در خود جای داده که تنه درخت پنج میلیون ساله یکی از آنها است.

این تنه درخت متعلق به دوره پلیوسن از دوران سنوزوئیک آخرین دوره زمین‌شناسی بوده، یکسال پیش از سوی یک زمین شناس محلی در پارس‌آباد مغان، خریداری و به تبریز منتقل شده است.

بر اساس این گزارش، جنس این درخت با گذشت زمان تبدیل به سنگ سیلیسی شده و حالت فسیلی و سنگواره‌ای پیدا کرده است.

همچنین آوندها و دیواره این درخت با جذب مواد‌آلی سخت شده و لایه بیرونی آن رنگی شبیه زنگ زدگی آهن به خود گرفته است.

وجود پمپ بنزین 100 ساله در موزه سنجش تبریز

نمونه اولین پمپ های بنزین موجود در ایران که پمپی دستی است، در موزه سنجش نگهداری می شود.

این پمپ که از دو پیمانه شیشه ای برای نگهداری و پمپاژ بنزین تشکیل شده است، از طریق یک شلنگ متصل به مخزن پر از بنزین شده و پس از گردش بنزین در شیشه اول و انتقال آن به شیشه دوم، از طریق نازل باک خودرو را پر می کرده است.

وجود سامانه خاصی این پمپ را به نمونه منحصر به فردی از دقت و کارآیی تبدیل کرده و از هدر رفتن بنزین جلوگیری به عمل می آورده است. افراد قبل از استفاده از این پمپ بنزین باید میزان بنزین مورد نظر خود را بر روی صفحه مدرج متصل به پمپ مشخص می کردند و سپس نسبت به پر کردن باک خودرو اقدام می نمودند. با این تمهید، پمپ به شکل خودکار در میزان بنزین تعیین شده قفل می شد و بنزین بیشتری از پمپ خارج نمی گردید.

پمپ بنزین دستی موجود در موزه سنجش در حدود یکصد سال قدمت دارد و ساخت کشور انگلستان می باشد. این پمپ بنزین تاریخی توسط شرکت نفت استان به موزه اهدا شده تا ضمن حفاظت و حراست از آن، عموم مردم نیز بتوانند از این اثر تاریخی و جالب دیدن نمایند و با تاریخچه وسایل مورد استفاده و روزمره خود بیشتر آشنا گردند.

ساعت تاریخی امپراتور روم باستان در موزه سنجش تبریز

نمونه منحصر به فردی از ساعت ‌ای ریخته گری شده با تصویر یکی از امپراتور های روم باستان در تبریز و در موزه تخصصی سنجش وجود دارد.

یکی از اشیای مهم و دیدنی موزه، ساعتی برنزی ریخته گری شده ایست که با طلا روکش گشته است.

این ساعت در قرن 17 میلادی در شهر کان از شهرهای کشور فرانسه ساخته شده و مزین به تصویر سزار اگوست، از امپراتوران روم باستان است.

در زیر مجسمه سزار در روی ساعت، نام دو شهر ترابیا و ترازیمنس که از شهر های مهم دوران روم باستان است نقش شده اند.

در ساخت این مجسمه، سزار با لباس و یراق آلات کامل جنگی ایستاده و تصویر وی قدرت و ابهت و توانمندی یک امپراتور را نشان می دهد.

در مورد کارکرد این ساعت تاریخی و ساعت های مشابه آن می توان گفت که این ساعت‌ به طور معمول از دو کوک بهره گرفته اند که یکی از آنها برای کوک کردن ساعت و دیگری برای کوک کردن زنگ ساعت مورد استفاده قرار می گرفت.

در این ساعت با وجود قدمت زیاد هر دوی این کوک ها به درستی کار می کنند. این ساعت یکی از هدایای اهدا شده به اشراف ایران از طرف اشراف اروپایی است که نسل به نسل در کشور گشته و در نهایت به موزه سنجش رسیده تا نمونه کم نظیر ساعت سازی قرن 17 در تبریز و در موزه تخصصی سنجش موجود باشد.

مردم تاریخ دوست شهر و گردشگران محترم می توانند همه روزه از ساعت هشت صبح تا 21 شب، با حضور در موزه تخصصی و بسیار زیبای سنجش، که در خیابان مقصودیه و در فاصله کمی از عمارت شهرداری و مرکز اطلاع رسانی گردشگری واقع است، انواع آلات و ادوات سنجش را مشاهده نموده و با تاریخچه آنها آشنا شوند.

گفتنی است کلانشهر تاریخی تبریز دارای هشت موزه و استان آذربایجان شرقی نیز 15 موزه دارد.

منبع: سایت خبرگزاری مهر