گردشگری، ایران گردی، مدیریت جهانگردی
به قلم شهرزاد عابدینی
به سردبیری شهرزاد عابدینی
به سردبیری شهرزاد عابدینی
مجموعه فرهنگی تاریخی سعدآباد به مجموعه عمارتها و کاخهایی گفته میشود که در دربند، شمالیترین و خوش آب و هواترین منطقه تهران در زمینی به مساحت ۱۱۰ هکتار بنا شدهاست.
موزه آبکاربنای موزه مینیاتور آبكار یكی از ساختمانهای نه چندان قدیمی مجموعه كاخ سعد آباد است. این بنا پیش از انقلاب كاخ لیلا پهلوی معروف بود. در سال ۱۳۷۳ این بنا به موزه مینیاتور آبكار تبدیل شد. برای شكل گرفتن موزه، زیر نظر معماران سازمان میراث فرهنگی كشور ، مختصر تغییری در فضای داخلی آن صورت گرفت و اتاقها به تالارهای موزه تبدیل شد .
موزه ای زیبا و پر رمز و راز، موزه ای پر از رنگ و زندگی که دیدگان هر بیننده ای را نوازش میدهد و چه تواناست خالق این همه نور، این همه زیبایی و این همه زندگی.
اسطوره ای با چهره ای پر از مهربانی که با دستان توانمند خود این چنین چرخشها و پیچشهای نرم و لطیفی را خلق کرده است.
استاد محمود فرشچیان متولد سال 1308 هجری شمسی در اصفهان دیده به جهان گشود. وی از هفت سالگی نزد استاد حاج میرزا آقا امامی شروع به تعلیم گرفتن نمود و در سال 1324 به هنرستان هنرهای زیبا اصفهان رفت و تحت تعلیم استاد عیسی خان بهادری که خود شاگرد کمال الملک بود، قرار گرفت و با رموز رنگها، ابزار نقاشی و زیر رنگ آشنا شد و با قرار دادن موی گربه سفید در انتهای پر کبوتر قلم موهایی ساخت تا به امروز در نقاشی و ظریف کاری از آن استفاده می شود.
یکی از بناهای باشکوه مجموعه سعد آباد ساختمان موزه هنرهای زیبا است که در جنوبی ترین نقطه سعد آباد واقع شده است .این موزه که هر روزه بسیاری از هنر دوستان را به خود جلب می کند دارای سه طبقه با 3600 متر زیر بنا است .
ساختمان این عمارت مربوط به زمان رضا شاه است که ساخت آن از سال 1319 شروع گردید و با تبعید رضا خان در سال 1320 به صورت نیمه کاره رها شد . از آنجا که در بنای آن سنگهای مرمر سیاه رنگ (از معدن ولی آباد چالوس) به کار برده شده بود به کاخ اسود معروف بوده است . از حدود سالهای 1342 تا 1343 تعمیراتی در این بنا انجام گرفت و در سال 1346 رسماً به عنوان وزارت دربار مورد بهره برداری قرار گرفت .
موزه برادران امیدوار، در بخش شمال غربي مجموعه فرهنگي – تاريخي سعدآباد واقع شده و بناي آن متعلق به دوره قاجار است. اين موزه شامل 4 اتاق با نماي آجري قرمز رنگ و گچ بريهاي زيبا مي باشد، که کالسکه خانه و استراحتگاه سورچی ها بوده است. ساختمان پس از انقلاب اسلامي در سال 1381 شمسي مرمت و بازسازي شد و در پنجم مهر ماه 1382در هفتۀ جهانگردي با تلاش سازمان ميراث فرهنگي، به نام اولين جهانگردان ايراني افتتاح گرديد.
پیرو قراردادی که در سال 1371 ه.ش بین سازمان میراث فرهنگی و پرویز بهزاد (پسر استاد حسین بهزاد) منعقد گردید تعداد 289 اثر از آثار استاد حسین بهزاد مینیاتوریست در اختیار سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت و مقرر گردید موزه ای با نام "موزه استاد بهزاد" جهت حفظ ، نمایش و پژوهش درآثار این هنرمند گرانقدرافتتاح گردد .
كاخ سفيد بزرگترين كاخ مجموعه 110 هكتاري سعدآباد است كه به علت رنگ سفيد نماي آن به اين نام شهرت يافته بود.اين بنا, علاوه برآنكه اختصاص به امور اداري و تشريفاتي داشته اقامتگاه تابستاني شاه و همسرش ,فرح نيز بوده است. بناي كاخ به دستور رضاخان در سال 1310 خورشيدي آغاز گرديد و در سال 1315 به پايان رسيد,كاخ سفيد پس از سه سال كه از اتمام آن گذشت ,به تدريج مورد بهره برداري قرار گرفت.در بناي اين كاخ هنرمندان و صنعتگران فراواني مشاركت داشته اند. نقشه كاخ از مهندس خرسندي است و محاسبات فني آن را لئون طاطاووسيان، پپسيان و بوريس روسي انجام داده اند.
گنجینه آب موسسه ای است فرهنگی که در جهت جمع آوری ، نگهداشت، نمایش و حفظ و احیای میراث گذشتگان در بخش های مرتبط با آب از جمله استحصال، انتقال ، توزیع و بهره برداری و فنون بکار رفته در آن فعالیت می کند.گنجینه آب سعدآباد در جنوب شرقی کاخ سبز و در غرب ساختمان تشریفات ریاست جمهوری احداث گشته است. ساختمان دفتر مخصوص محمدرضا پهلوي كه در زمان پهلوي دوم ساخته شدكه براي پذيرايي از مقامات درباري و مراجعين شاه استفاده مي شد، پس از تخليه اين دو ساختمان به تيمسار كسرايي (مسئول حفاظت ارتش ) واگذارشد. گنجینه آب سعدآباد حدوداً 2670 مترمربع مساحت دارد و از 3 بخش تشکیل شده است:
كاخ شهوند كه اكنون كاخ موزه" سبز" ناميده مي شود يكي از زيباترين كاخ هاي موجود در كشور است.اين كاخ از سال 1307 محل اقامت رضاخان بود. كاخ موزهء سبز در نقطه اي مرتفع در شمال غربي مجموعه كاخ هاي سعدآباد قرار دارد.
كاخ شهوند كه تكميل بناي آن از زمان وزرات جنگ رضاخان تا اوايل زمامداريش (1307-1301) به طول انجاميد, پيش از آن ساختماني بود متعلق به شخصي به نام "عليخان". نامبرده از زمينداران سرشناس آن زمان بود, و تپه اي كه اين كاخ روي آن بنا شده به نام او به "تپه عليخان" معروف است.
باغ موزه سعدآباد بیش از 70 درصد مجموعه 110 هکتاری را به خود اختصاص داده که در کنار بناهای تاریخی متعدد، سعدآباد را به عنوان یکی از جاذبه های مهم و بی نظیر گردشگری در تهران تبدیل کرده است. باغ موزه سعدآباد در امتداد رودخانه دربند از شمال به جنوب کشیده شده است. باغ موزه سعدآباد دارای پوشش گیاهی متنوع شامل جنگل های طبیعی، گونه های متنوع سوزنی برگ و پهن برگ زینتی می باشد. بسیاری از این گونه ها ی زینتی، نادر و غیر بومی بوده که در زمانهای مختلف به ایران وارد و به منظور تزئین در این محل کاشته شده اند و به لحاظ کمیاب بودن، قدمت و زیبایی به عنوان یک جاذبه گردشگری طبیعی در کنار بناهای تاریخی محسوب می شوند. انواع گونه های زینتی در مجاورت کاخ های اصلی در پوشش وسیع چمن به صورت نامنظم قرار گرفته اند که در فصول مختلف به خصوص بهار زیبایی باغ را چندین برابر می کند.