توریسم غم انگیز یا توریسم سیاه، به هر حال پدیده‌ای ترسناک و هنوز غیرمعمول است اما همانند گرایش هایی که در هاییتی پس از زلزله قدرتمند ماه ژانویه رخ داده و نیز در منطقه نیوراورلئان پس از توفان مهیب کاترینا این شکل از توریسم رواج و رونق بسیار یافته است.
اما بر خلاف صورت ظاهری گرایش به دیدار از این مناطق مصیبت زده سبب شکل گیری نوع تازه‌ای از توریسم و سایت‌هایی شده است که محل بروز بلایای تاریخی هولناک بوده اند، این علاقه به دیدار از نواحی مصیب زده پدیده چندان تازه ای نیست.

ویرانه‌های پمپی نمونه بارزی است که طی چندین دهه مکانی جذابی برای میلیون‌ها توریست بوده است. اما اکنون گروه‌های توریستی مسافران را تشویق به دیدار از مناطقی می‌کنند که درواقع از مناطق بلازده اخیر محسوب می‌شوند. شهر یوگیاگارتا دراندونزی که در پاییز گذشته بر اثر فوران توده های آتشفشانی 350 نفر کشته و نزدیک به 400 هزار بی خانمان بر جای گذاشت، یکی از این شهرهاست.
ده‌ها روستا و مزرعه که براثر این حادثه ویران شدند و چشم‌اندازهای گسترده ای که میان خاک و سنگ و خاکستری های آتشفشانی فرو رفتند، اکنون مکان هایی هستند که توریست ها به کمک راهنمایان توریستی به عنوان بخشی از برنامه‌ها و بسته‌های توریستی با عنوان«تورهای اتشفشان»از آن‌ها بازدید می کنند.

تورهای موسوم به تورآتشفشان، عمدتاً توسط موسسات تورگردانی محلی اداره و به توریست‌های خارجی و داخلی عرضه می شوند.

«ادوین ایسمادی هینما» از اتحادیه آژانس های تورگردانی در همین زمینه با اشاره به توده‌های آتشفشانی و زباله‌های به جا مانده از این حادثه می‌گوید:«در بسته‌های جدید گردشگری آتشفشان که به مسافران عرضه می‌کنیم، علاقمندان را به گشت و گذار در نزدیک‌ترین روستاهایی که آسیب دیده‌اند می بریم که فرصتی است تا از نزدیک تخریب‌های گسترده و عمیق را در این حادثه مشاهده کنند. پس از آن ما آن‌ها را به روخانه لهار می‌بریم که به دلیل طغیان آب و سیل آسیب‌های زیادی را به منطقه وارد کرده‌است.»

میزان بازدید ازاین مناطق ویران شده به حدی است که ازدحام این همه توریست در منطقه در شرایطی که احتمال تکرار این حادثه هنوز بسیار زیاد است سبب نگرانی مقامات و تورگردان‌های محلی است.

«بجیو ویریانتو» از مقامات دهداری در روستای هارجوبینانگون در 5 کیلومتری« قله مراپی » از احتمال هرگونه انفجار در این آتشفشان بزرگ و خطر ترافیک بسیار بالای مسافران در این منطقه که همچنان رو به افزایش است، سخن می گوید.

وی از این‌که در صورت بروز مشکل و نیاز به تخلیه سریع منطقه، این حجم بالای توریست می تواند بسیار مشکل‌آفرین باشد ، نگران است و می‌گوید:« هزاران نفر از مسافران روزهای یکشنبه به اینجا می‌آیند ومسئولان منطقه اغلب با جهش بزرگی در ترافیک مسافران مواجه می‌شوند. این به این معناست که اگر رویدادی رخ دهد، چه کسی می‌تواند سلامتی این گروه بزرگ از مسافران را تضمین کند؟»

وی می افزاید:«کاش می توانستم از کنجکاوی این مردم جلوگیری کنم و از آن‌ها بخواهم تا زمانی که شرایط ایمن نشده، از آمدن به این منطقه خودداری کنند. علاوه براین هم اکنون هنوز مردم بسیاری بی خانمان هستند که احتمالا هنوز برای ادامه زندگی خود دچار مشکلات بسیار هستند.»

اما از سوی دیگر گروه‌هایی نیز استدلال می کنند که افزایش و رونق توریسم می‌تواند سبب سرازیر شدن پول و درآمد به منطقه‌ای شود که مردمش اکثرا خانه و معیشت خود را از دست داده‌اند و حضور توریست‌ها فرصتی است برای این مردم که بتوانند برخی مواد غذایی ساده محلی را به آنان بفروشند.

توریسم سیاه در چرنوبیل اوکراین:

صرف نظر از اندونزی؛ اوکراین نیز از دیگر مناطقی است که دسته های توریسم غم انگیز یا توریسم سیاه طی سال های اخیر رشد جهش‌آسایی داشته‌است.

این کشور نیز طبق اخرین خبرها در نظر دارد تا سال 2011 درهای چرنوبیل را به عنوان مشهورترین سایت خطرناک اتمی در تاریخ به روی توریست ها بازکند.

این سایت نیز در پی انفجار سیستم قدرت هسته‌ای که سبب انتشار ذرات و باران رایدو اکتیو در منطقه ای بسیار وسیع و تخلیه اجباری 200 هزار نفر از مردم از منطقه شد، اکنون شهرت جهانی دارد که همین شهرت برخی کمپانی‌های مسافرتی را واداشته تا به ارائه تورهای ویژه برای مسافران علاقمند در شهرهای متروک بزنند. اما اکنون اوکراین در نظر دارد نه تنها شهرها بلکه منطقه مهرو موم شده پیرامون راکتور چرنوبیل را نیز در اختیار توریست ها قرار دهد.

یولیا یرشوا سخنگوی وزیر فوریت‌های اضطراری اوکراین در گفتگو با اسو‌شیتدپرس اعلام کرده است که راهنمایان تور می توانند در مناطقی با درجات کمتر آلودگی تردد کنند.

وی می افزاید:«دراین زمینه چیزهای بسیار زیادی هست که باید در نظر گرفته شود تا مبادا کسی از مسیرهای تعیین شده جدا شود و یا جدا از گروه در مناطق مختلف سرگردان شود هرچند که داستان این حادثه بسیار غم انگیز است.»

به گفته وی مسئله ادامه خطر ناشی از انتشار مواد رادیو اکتیو در چرنوبیل ایجاب می کند که نسبت به بروز برخی مخاطرات در مناطق آلوده محتاط باشیم. بعلاوه این منطقه برای 24 سال پیاپی تنها به همین دلیل مسدود بوده و کارگران هنوز هم برای کار در بسیاری از نقاط نیازمند به پوشیدن لباس‌های ایمنی و تجهیزات ویژه هستند.

برخی نواحی واقع در منطقه انفجار اتمی نظیر سایت‌های دفن زباله‌های رادیواکتیو در جعبه‌های سنگی مدفون شده در این سایت‌ها همچنان بقایایی از راکتورهای آسیب دیده را در خود دارند و منطقه جنگل سرخ که مقادیر بسیار بالایی از مواد رادیواکتیو پس از انفجار در آن‌جا منتشر شده، همچنان بسیار خطرناک است.

عنصرهای شیمیایی رادیو اکتیو سیسیوم ، استرونتیوم و پلوتونیوم نیز همچنان در منطقه باقی مانده است. پلوتونیوم طبق تحقیقات علمی بیشتر از دیگرمواد در محیط باقی می‌ماند و هزاران سال یا دهه طول می کشد تا از بین برود.

برای برخی افراد مشاهده یک روستای سوخته یا شهرهای تخریب شده و متروک به هر دلیلی جالب است و یا از این که در مکان های پرخطر از نظر تشعشعات رادیو اکتیو قرار بگیرند، به دلایلی دچار نگرانی نمی شوند، برای این افراد جالب است که اخباری در زمینه توریسم سیاه را پی گیری کنند.

این محوطه ها هرچند بسیار پر مخاطره و یا غم انگیز باشد گروه های مشخصی از مخاطبان خود را دارند که در جدول انواع توریسم با عنوان توریسم سیاه شناخته شده اند. درنتیجه ارائه بسته‌های توریستی برای گذران تعطیلات در مقاصد گردشگری سیاه که از سوی اندونزی در محوطه‌های آتشفشانی و طرح توریستی اوکرایین در چرنوبیل همانند پارک آثار زلزله در سیچوان چین که پس از زلزله مهیبی دراین استان شکل گرفت، و نیز رونق توریسم سیاه پس از حادثه زمین لرزه در هاییتی یا آثار مخوف به جا مانده از نسل‌کشی خمرهای سرخ در کامبوج، مخاطبان خود را در سرتاسر جهان خواهد داشت.

منابع:

http://www.ittic.com/marand/

http://mirjalilismj.blogfa.com

http://www.magiran.com/i