چهارشنبه, 25 ارديبهشت 1392 13:04

دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس،چیتگر سال 1392

به عکس زیر امتیاز دهید
(10 امتیاز)
دریاچه چیتگر
دریاچه چیتگر عکاس: بهرام عابدینی

دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر): در شمال‌غرب شهر تهران و در منطقه 22 شهرداری این شهر قرار دارد..

این دریاچه از شمال و شرق به محور چهار باغ و از جنوب و جنوب غرب به پارک جنگلی چیتگر و از غرب به بافت مسکونی منطقه 22 شهرداری تهران محدود می‌باشد.

 

سابقه طرح ساخت دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) به نخستین طرح جامع تهران که پیش از انقلاب اسلامی و در سال 1347 تدوین شد، بازمی‌گردد اما از آن زمان تاکنون بسیاری ساخت چنین دریاچه‌ای را رویا می‌دانستند. با این وجود موضوع ساخت دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) در برنامه جامع دوم و سوم تهران نیز تکرار شد و در دوره اخیر شهرداری تهران، بالاخره برای نخستین بار و در این چند سال شهرداری تهران برای ساخت تنها دریاچه مصنوعی پایتخت شکل گرفت.

عملیات اجرایی ساخت دریاچه چیتگر در فضایی به وسعت حدود 140 هکتار واقع در شمال پارک جنگلی چیتگر در محدوده شمال غرب پایتخت با سرعتی مضاعف دنبال می‌شود.

دریاچه چیتگر از بارش‌های فصلی و آب موقت رودخانه کن و روان آبهای تهران بهره می‌برد و می‌تواند در تعدیل هوای پایتخت و افزایش رطوبت هوا کمک کند.

این دریاچه با مساحت حدود ۳۵۵ هکتار و گنجایش ۳۵ میلیون مترمکعب آب در طرح جامع و طرح تفصیلی مصوب منطقه ۲۲ گنانجده شده است. همچنین این دریاچه به‌عنوان یک وسعت بزرگ آبی می‌تواند سفره‌های زیرزمینی تهران در غرب را سیراب کند. شهری که آرام آرام سفره هایش رو به تخلیه رفته با اجرای این پروژه عظیم می‌تواند از احتمال فرو نشست خاک جلوگیری کند.

این دریاچه مصنوعی که منبع تلطیف هوا در حوزه غرب تهران به شمار می‌رود در کنار پارک جنگلی چیتگر می‌تواند اثرات بسیار مطلوبی در کاهش آلودگی هوا داشته باشد.

با توجه به بافت پیچیده و ناهمگون و افزایش تراکم روزافزون جمعیت، شهر تهران با افزایش آلودگی بیش از حد استانداردهای بین‌المللی مواجه گردیده که در این راستا به دلیل وزش بادهای موسمی از سمت غرب به شرق همواره محیط بکر و دست‌نخورده شمال‌غرب تهران مورد توجه مسئولین واقع گشته است.

پارک چیتگر با مساحت تقریبی ۹۵۰ هکتار از دیرباز مرکز جذب جمعیت جهت گذراندن اوقات فراغت ساکنان شهر تهران بوده‌اند ولی به دلایل عدم استقرار کاربری‌های تفریحی مناسب و امنیت استفاده، بهره‌برداری دائمی از آنها میسر نبوده است.

به علاوه پیش بینی دریاچه مرکزی با مساحت حدود ۳۵۵ هکتار و گنجایش ۳۵ میلیون مترمکعب آب در طرح جامع و طرح تفصیلی مصوب منطقه ۲۲، به عنوان یک گستره آبی تغذیه کننده سفره‌های زیرزمینی و منبع لطیف هوا در حوزه غرب تهران از یــک طرف و در ترکیب با پارک جنگلی چیتگر با عملکرد گردشگری در سطح فرامنطقه‌ای شهر تهران از طرف دیگر پتانسیل‌های قابل بررسی در بازگشت سرمایه را دارا خواهد بود.

اهداف شکل‌گیری دریاچه مصنوعی شهدای خلیج‌فارس (چیتگر) :

  • بالا بردن توان اکولوژیکی منطقه از طریق ایجاد و ارتقاء قابلیتهای تفریحی تفرجی
  • جلب توریسم و سرمایه گذاری بخش خصوصی و ایجاد اشتغال و ...
  • کمک به رشد و توسعه اقتصادی
  • ایجاد چشم اندازهای زیبا، دل انگیز و منحصر به فرد برای منطقه
  • امکان کاهش خطرات ناشی از طریق هدایت روان‌آبهای سطحی بر دریاچه
  • تغذیه سفره‌های آب زیرزمینی
  • تلطیف هوای منطقه ۲۲ ، حوزه غرب شهر تهران
  • پاسخ به برخی نیازهای فیزیولوژیکی و روانی شهروندان

مشخصات دریاچه:

  • حجم مخزن ۱۱- ۹.۵ میلیون متر مکعب
  • مساحت محدوده دریاچه بر اساس طرح تفصیلی ۳۳۰ هکتار
  • مساحت مخزن دریاچه حدود ۲۲۰ هکتار
  • تراز تاج سد: 1269 متر
  • طول تاج: 730 متر
  • عرض تاج: 12 متر
  • تراز نرمال دریچه: 5/1267 متر
  • حجم دریاچه پشت سد: 5/6 میلیون متر مکعب
  • سطح دریاچه: 138 هکتار
  • طول دریاچه: 1650 متر
  • طول دایک دور دریاچه: 4880 متر
  • تراز تاج دایک دور دریاچه: 1269 متر
  • حجم خاکبرداری: 869،000 مترمکعب
  • حجم بتن ریزی: 10،700 مترمکعب
  • رماتوربندی: 98 تن
  • قالب بندی: 47،000 متر مربع
  • آسفالت: 173،800 متر مکعب

منابع تأمین آب دریاچه:

  • حدود ۸۰% از محل آب رودخانه کن و مابقی از روان‌آب‌های حوزه میانی و سطحی منطقه تأمین می‌شود.

تأثیرات زیست محیطی:

  • با توجه به موقعیت قرار گیری دریاچه و جهت باد غالب شهر تهران (شمال غرب - جنوب شرق)
  • نقش دریاچه چیتگر در نفس گیری تلطیف هوا و بالا بردن رطوبت شهر تهران خصوصاً در منطقه غرب آن حائز اهمیت است.
  • تاثیرات مثبت در جهت ارتقاء شرایط اکولوژیکی منطقه
  • امکان استفاده از آب دریاچه برای تأمین بخشی از آب مورد نیاز آبیاری پارک چیتگر و فضای سبز حاشیه آن

جاذبه‌های تفریحی - توریستی:

  • ایجاد فضای تفریحی متفاوت با سایر مکانهای تفریحی حوزه غرب تهران
  • ایجاد محیطی زیبا و دلنشین برای گردشگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای
  • ایجاد محیطی مناسب برای ورزش‌ها و بازی‌های آبی
  • ایجاد یک مجموعه کامل و متنوع تفریحی - توریستی با توجه به قرارگیری در مجاورت پارک چیتگر ، محور تجاری ،اداری و خدماتی چهار باغ ، مجموعه ورزشی آزادی و پارک ارم
  • ایجاد چشم‌اندازهای زیبا و متنوع با توجه به عناصر عملکردی درونی و بیرونی دریاچه

مزیت‌های اقتصادی - اجتماعی:

  • ایجاد محیطی سالم جهت پر کردن اوقات فراغت
  • اشتغال‌زایی حاصل از خدمات جنبی
  • درآمدزایی ناشی از رونق صنعت توریسم
  • ایجاد ارزش افزوده منطقه به خصوص در کاربری‌های اطراف دریاچه

موقعیت دریاچه:

  • موقعیت دریاچه در منطقه ۲۲ چنان است که فضای شهری منطقه کاملاً آن را احاطه نموده. بطوریکه دریاچه از شمال و شرق به محور چهار باغ و از جنوب و جنوب غربی به پارک جنگلی چیتگر و از غرب به بافت مسکونی منطقه محدود می‌باشد.

 

با مدیریت دکتر محمدباقر قالیباف شهردار تهران بعد از ۴۲ سال برای لطافت هوای تهران آب رودخانه کن که ۴۲ سال به بیراه می رفت وارد دریاچه چیتگر شد

 

طرح ساخت دریاچه ی چیتگر در حاشیه شمال شرقی پارک چیتگر که خود یکی از مهم‌ترین منابع طبیعی و زیست محیطی شهر تهران است نیز از جمله طرح‌هایی است که با هدف توسعه پایدار و گردشگری منطقه ی 22 در حال اجرا است.

پروژه ی ساخت دریاچه چیتگر یکی از بزرگترین پروژه‌های شهری است. این دریاچه بنا به اظهار نظر طراحان آن بزرگترین دریاچه مصنوعی خاورمیانه است و قرار است اثری زیست محیطی نظیر تلطیف هوای تهران وکاهش آلودگی آن، جذب گردشگر و تولید درآمد برای شهرداری، و رونق اقتصادی ناشی از فعالیت‌های اقتصادی بالاخص ساختمانی را به همراه داشته باشد. در ضمن فضایی برای گذراندن اوقات فراغت شهروندان تهرانی فراهم آورد.

طرح ساخت دریاچه مصنوعی چیتگر:

طرح ساخت این دریاچه از اواخر دهه ی 1340 در برنامه ریزی های توسعه ی شهری تهران حضور داشته ولی از ابتدای دهه ی 1380 بطور جدی در دستور کار اجرایی قرار گرفت. طراحان و مشاوران فنی ابتدایی ایده ی دریاچه چیتگر، زمانی که اولین گزارشهای مشاوره در ابتدای دهه ی 1380 تهیه شده است معتقد بودند احداث دریاچه مرکزی منطقه 22 با حوزه ی کلی به مساحت 355 هکتار(حوزه ی آبگیر دریاچه کمتر از 100 هکتار می باشد) و گنجایش 35 میلیون متر مکعب آب در طرح ساماندهی شهر تهران و در کنار مجموعه پارک جنگلی چیتگر، می تواند در آینده بزرگترین مجموعه تفرجگاهی درون شهری تهران را ایجاد نماید. البته بر اساس اطلاعات مندرج در سایت مرکز مطالعات و برنامه ریزی شهر تهران، منابع دیگر و تابلوهایی که در محدوده‌ی عملیات ساختمانی دریاچه نصب شده‌است، مساحت دریاچه به 160 هکتار و آبگیری آن به 5/6 میلیون متر مکعب کاهش یافته است. بر اساس مطالعات زیست محیطی، مطالعات هیدرولوژی و زمین شناسی ساخت دریاچه 160 هکتار و تامین آب 5/6 میلیون مکعب تعیین شده است.

با توجه به اینکه در جنوب منطقه پارک جنگلی خرگوش دره، پارک جنگلی چیتگر، باشگاه سوارکاری چیتگر، پیست دوچرخه سواری چیتگر، پارک جنگلی شهید حقیقی، تربیت بدنی مترو، زمین ورزشی وابسته به تولیدی تهران، باغ علیمردانی قرار دارند که محل مناسبی برای گذراندن اوقات فراغت مردمی می‌باشند؛ در شمال منطقه‌ی قلهک دره، جنگل لتمال کن، باغ اناری و در غرب منطقه قسمتی از پارک جنگلی وردآورد از پتانسیل‌های تفرجگاهی منطقه 22 قرار دارند؛ احداث دریاچه فرصت‌های مناسبی برای توسعه ی گردشگری در غرب تهران ایجاد می‌کند. لذا ایده‌ی اجتماعی و فرهنگی اصلی (به غیر از ایده‌ی زیست‌محیطی و اقتصادی) مندرج در احداث دریاچه ی چیتگر، ایجاد مجموعه‌ی عظیم تفرجگاهی است که علاوه بر برآوردن نیاز مردم منطقه 22، در سطح ملی و حتی فراملی نیز مطرح گردد و به یکی از جاذبه های گردشگری کشور تبدیل شود       

اهداف طرح:

تاثیرات بهداشتی

• کاهش دسترسی به آب در پایین دست سد برای مصارف بهداشتی

•  افزایش احتمال بیماری های ناشی از آب دریاچه بدلیل آلودگی های احتمالی آب دریاچه در اثر نفوذ سموم و مواد شیمیایی و آلودگی های محیطی

تاثیرات ترافیکی

• افزایش بار ترافیکی در منطقه در روزهای آخر هفته

• افزایش جمعیت منطقه بیش از بار گذاری طراحی شده برای آن- بر اثر جاذبه های توریستی و تجاری و تحت تاثیر قرار گرفتن کیفیت زندگی در منطقه

• راه اندازی دیرهنگام سیستم های حمل و نقل عمومی یا عدم تمایل به استفاده از حمل و نقل عمومی و تولید بار ترافیکی نامناسب در اثر استفاده از حمل و نقل شخصی

تاثیرات اقتصادی

• ایجاد اشتغال در پارک

• ایجاد اشتغال کاذب در پارک

• کاهش اشتغال در مشاغل کشاورزی و باغداری حاشیه ی رودخانه کن و سولقان

• کاهش درآمد ناشی از فعالیت های اقتصادی و گردشگری از امامزاده داوود تا شهر زیبا

• کاهش ارزش اراضی زراعی در حاشیه ی رودخانه کن و سولقان

• وفق معاملات زمین و مسکن افزایش  قیمت مسکن بدلیل جذابیت های سکونت در منطقه

• کاهش قیمت مسکن بدلیل خشک شدن یا گنداب شدن احتمالی آب دریاچه

• کاهش درآمد کشاورزان و صیفی کاران جنوب تهران که از رودخانه ی کن استفاده می کنند.

• کاهش ارزش اراضی زراعی در جنوب تهران که از رودخانه ی کن استفاده می‌کنند.

• کاهش درآمد اقتصادی مراکز تفریحی و گردشگری تهران بویژه در غرب تهران و منطقه 22

• افزایش درآمد بنگاههای معاملات املاک در منطقه

• افزایش درآمد مالکان واحدهای استیجاری در منطقه و حاشیه ی دریاچه

• تبدیل شدن مجتمع های مسکونی حاشیه ی دریاچه به اقامتگاههای تفریحی و موقت برای بازدید کنندگان.

• افزایش درآمد واحدهای تجاری و صنفی واقع در محدوده دریاچه.

• کاهش فعالیت و درآمد باشگاه‌های سوارکاری در پارک چیتگر

تاثیرات زیست محیطی

• افزایش آلودگی هوا ناشی از افزایش ترافیک در منطقه 22

• افزایش آلودگی زیست محیطی منطقه ناشی از آلودگی آب و ریختن زباله در آب دریاچه

• کاهش ذخایر اکولوژیک و پوشش جنگلی منطقه(پارک چیتگر) به دلیل افزایش حجم ترافیک، مراجعین و آلودگی نو تخریب ناشی از آن

• کاهش پوشش گیاهی و استپی منطقه بدلیل حجم مراجعات و افزایش ترافیک

• کاهش سطح آب‌های زیرزمینی و امکان تجدید سفره‌های زیرزمینی آب از شهر زیبا تا فرودگاه امام خمینی.         

منبع: همشهری آنلاین، سی و پنج نما از مدیریت محمدباقر قالیباف

 
به روز رسانی شده در تاریخ پنج شنبه, 22 مهر 1400 10:16
shahrzad MirzaAbedini

شهرزاد میرزا عابدینی

کارشناس ارشد برنامه ریزی و مدیریت جغرافیای گردشگری