برنامهریزی امنیتی و ایمن‌سازی برای افزایش ضریب امنیت و احساس امنیت در جامعه، برنامهریزی اقتصادی جهت رشد و توسعه اقتصادی که جهانگردی می‌تواند هم محور با یکی از بخش‌های تابعه آن باشد. برنامهریزی و توسعه منابع انسانی «روشی منظم برای اطمینان یافتن از این که در زمان مناسب افرادی مناسب در پست‌های مناسب قرار بگیرند تعریف میشود. (اینسکیپ، 1991: 403 نقل از گی، 1385: 416).
در اجرای برنامه‌ها باید از افراد کارآمد و متخصص حوزه‌های مربوطه نظیر معماران، مهندسان راه و ساختمان، کارشناسان مرمت و باستان‌شناسی، کارشناسان هنری، متخصصان بازاریابی، متخصصان محیط زیست، جامعه‌شناسان و … استفاده نمود و حتی می‌توان از کمک سازمان‌های بین‌المللی نظیر سازمان جهانی جهانگردی نیز بهره‌مند شد.
در برنامهریزی جهانگردی به صورتی بسیار گسترده از عبارت‌های برنامۀ جامع[1] برنامه کلان[2] استفاده میشود. به طور کلی، برنامۀ جامع، بیانگر یک برنامه استراتژیک است که در آن همۀ جنبه‌های توسعۀ جهانگردی مانند انسانی، اثرات جهانگردی بر محیط زیست و اثراتی که این پدیده بر جنبه‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه می‌گذارد، مورد توجه قرار می‌گیرد.» (چاک وای، 1385: 395).
برنامه‌ریزی‌ها در سطوح ملی، محلی و برنامهریزی در مقصد انجام می‌گیرد.
برنامهریزی در مقصد [3] برنامهریزی برای مکانی اطلاق میشود که دارای امکانات و جذابیت‌های خاصی برای جهانگردان باشد.
با دیدگاه تعاملی، برنامهریزی دقیق و نظارتی و کار تبلیغی فرهنگی می‌توان هم از فرهنگ بومی پاسداری کرد وهم صنعت گردشگری را رونق بخشید.»(پاپلی یزدی، 1385: 101).
این نکته بدیهی است که جهانگردی بطور ناگهانی یا تصادفی در یک منطقه پا نمی‌گیرد بلکه این امر نیازمند برنامهریزی است. توسعه گردشگری داخلی سرآغاز و زیربنای توسعه در گردشگری خارجی است.
باید بسترسازی لازم و مناسب جهت جذب شرکتهای بزرگ گردشگری فعال جهانی که سهم عمده‌ای از بازار جهانی به طور انحصاری در دست آنان است صورت گیرد.
برای گردشگری باید برنامههای بلند مدت هدفمندی تنظیم شود و در عالی‌ترین مراجع رسمی کشور به تصویب برسد تا احیاناً با تغییرات دولتها، دستخوش تغییر و تحولات اساسی نشود.
باید کوشش شود نوع ساختمان با محیط سازگار باشد، متأسفانه در نواحی شمالی کشور نیز ساختمان‌ها و یا ویلاهایی در دل طبیعت ساخته میشود که هیچ تناسبی با محیط آن منطقه ندارد، برای این منظور حتماً باید شوراهای معماری در تمامی استان‌ها و حتی شهرهای ایران دارای شعبه باشد و اعضای این شورا را افرادی کارشناس در زمینه‌های معماری، شهرسازی، باستان‌شناسی، جهانگردی و کارشناس هنری تشکیل دهد و هر ساختمانی که قرار است ساخته شود ابتدا نقشه و نوع مصالح بکار رفته آن مورد ارزیابی و تأیید آنان قرار بگیرد.
نکته مهم در برنامهریزی بر اساس حدود تغییرات قابل قبول آن است که برنامه‌ریزان باید منافع ذی‌نفعان گردشگری را در منطقه در نظر بگیرند و به گونه‌ای تغییرات را انجام دهند که حتی‌المقدور، رضایت نسبی همگان جلب شود(الوانی، 1385: 111).
توسعه هم بافته [4] گردشگری با بهره‌گیری از خاصیت هم‌افزایی، به توسعه‌ای هماهنگ و پایدار می انجامد(تولبا، 1987). و از تلفیق میان عوامل مؤثر، سیستمی منسجم و یکپارچه برای دستیابی به اهداف توسعه‌ایجاد میشود(الوانی، 1385: 112).
لازم است افراد محلی در فرآیندهای برنامهریزی و توسعه گردشگری شرکت کنند، در تصمیم‌گیری‌ها حضور یابند و احساس کنند که نقش مهمی در توسعه گردشگری دارند. با استفاده از راهبرد بازاریابی انتخابی باید بازاری مناسب که به آداب و رسوم اجتماعی و سنت‌های فرهنگی جامعه احترام می‌گذارد انتخاب شود. سبک‌های معماری منحصر به فرد محل باید حفظ شود و توسعه یابد و سعی شود تا برای احداث تسهیلات گردشگری جدید از نمادهای معماری محل استفاده شود. ویژگی‌های فرهنگی جامعه مانند (دین، پوشش، هنر، صنایع دستی و موسیقی بایستی حفظ گردد.(پاپلی یزدی، 1385: 99).
لازم است به ساکنان محلی دربارۀ مفاهیم، مزایا، مشکلات، خط مشی‌ها و برنامههای توسعه گردشگری و نیز شیوه مشارکت شخصی آنها در فعالیت‌های گردشگری و الگوهای اجتماعی گردشگری اطلاع رسانی شود. صنعت گردشگری در ایران به هیچ‌وجه نمی‌تواند تقویم زمانی و فاصله جغرافیایی شرعی را نادیده بگیرد. (پاپلی، 1385: 18).
به رغم دست نیافتن به دستاوردهای برنامه سوم توسعه در عرصه توریسم باز هم چشم انداز بیست ساله كشور بلند پروازانه و به شكل دستوری تدوین شده است. به طوری كه باید در سال پایانی افق برنامه ۲۰ میلیون گردشگر را پذیرا باشیم. تحقق چنین آمار و ارقامی آن هم روی كاغذ و به صورت دستوری نوشتن و الزام كردن هیچ گاه صورت اجرایی نمی یابد، بلكه لازم است نخست در شیوه برنامه نویسی خود تجدید نظر كنیم. امروزه در دنیا شیوه تكلیفی و الزامی در برنامه ها منسوخ شده و كشورها نخست زیر ساخت هایشان را آماده می‍كنند، بعد اهداف را تعیین می نمایند. در این حالت (در كشورهای توسعه یافته ) اگر قانونی هم به تصویب برسد، به علت آماده بودن زیر ساخت ها، قانون مشكل ضمانت اجرایی نخواهد داشت. به طور كلی آماده كردن پیش زمینه و بسترسازی مناسب موجب می شود برنامه به صورت نیمه كاره یا شكست خورده رها نشود.
اهمیت و عظمت گردشگردی به ایجاد فرصتهای شغلی و درآمد محدود نمی گردد. در صورت برنامه ریزی و توسعه از پیش اندیشیده شده، گردشگردی قادر است منافع مستقیم و غیر مستقیم اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، محیطی و سیاسی را ایجاد و سهم قابل توجهی را در توسعه ملی ایفا نماید. به عبارتی به بهبود شاخصهای عدالت اجتماعی، ارتقاء سطح زندگی، رفاه عمومی و تعاون و توازن منطقه ای منجر گردد. فعالیت گردشگردی مجموعه ای از”گردشگر” عرضه کننده خدمات و کالا، دولت و جامعه میزبان می باشد که با یکدیگر در تعامل و ارتباط می باشند.
برای دستیابی به موفقیت در مدیریت و توسعه جهانگردی، برنامه ریزی گردشگردی در تمام سطوح ضروری است. تجربه بسیاری از مناطق گردشگردی در دنیا در درازمدت نشان داده است که روش برنامه ریزی شده برای توسعه گردشگردی می تواند بدون ایجاد مشکلاتی مهم فوایدی به همراه آورد و بازارهای گردشگردی رضایت بخشی را حفظ کند. مکان هایی که در آنها گردشگردی، بدون برنامه ریزی توسعه می یابد، اغلب دچار مشکلات اجتماعی و محیطی می شوند.
سیاست فرهنگی مملکت، محتاج برنامه ریزی های دامنه دار، سرمایه گذاری های بزرگ ودراز مدت، پژوهش های متنوع وطولانی است (مجموعه مقالات فرهنگ شرق، 1381، 74). از جمله باید به کشور و مردمانی فکر کرد که سنخیت فرهنگی مشترکی با ما دارند. در این میان کشورهای خاورمیانه، هندوستان ،جمهوری های آسیای میانه وآسیای شرقی را نباید از نظر دور داشت(محمدی،177:1380).
گردشگردی فعالیت نسبتأ پیچیده ای است که چندین بخش جامعه و اقتصاد را در بر می گیرد. این امر بدون برنامه ریزی، ممکن است باعث ایجاد صدمات ناخواسته و غیرمنتظره ای شود. در کشورهایی که گردشگردی رونق زیادی ندارد، برنامه ریزی می تواند رهنمون لازم را برای توسعه آن فراهم کند. برای مناطقی که گردشگر پذیر هستند، برنامه ریزی اغلب برای حیات دوباره بخشیدن به این بخش و حفظ کارایی آینده است ( عبدالله زاده، 47). در برنامه ریزی درازمدت گردشگردی، توجه ویژه به تعیین اهداف، مقاصد گردشگردی و الگوهای توسعه درازمدت می باشد و به توسعه پایدار تاکید دارد. این برنامه ها معمولأ در سه دوره زمانی کوتاه مدت (5ساله)، میان مدت (10ساله) و درازمدت (15ساله) تدوین می شود و بر مبانی قابلیت توسعه پایدار استواراست بنابراین وجود اشخاص خبره و با تجربه در فرایند تدوین برنامه الزامی است ( فرزین، 1385: 41).
در فعالیت برنامه ریزی و اجرای برنامه های توسعه بخش دولتی و غیر دولتی (خصوصی و عمومی) هر سه دخیل می باشند. برخی معتقدند که بدون خواست و مشارکت مردم برنامه های توسعه گردشگردی هرگز موفق نخواهند بود. (معصومی،1384 :80).
دولتها می توانند در این موارد به گردشگری کمک کنند:
1)تشویق و تسهیل کار متصدیان حفظ و مدیریت میراث به منظور نشان دادن اهمیت میراث به جامعه میزبان و بازدیدکنندگان.
2)کمک به پیشرفت و تشویق صنعت گردشگردی برای حمایت و اداره گردشگردی به شیوه ایی که میراث و فرهنگ های زنده جامعه میزبان را محترم شمارد و آن را اصلاح کند.
3)تسهیل و تشویق گفتگو میان طرفداران محیط زیست و متولیان صنعت گردشگردی درباره اهمیت و شکنندگی مکان های میراث مجموعه ها و فرهنگ های زنده از جمله نیاز رسیدن به آینده ای پایدار برای آنها.
4)تشویق و تدوین طرحها و سیاست ها برای شکل دادن به اهداف و راهبردهای جامع و قابل اندازه گیری مرتبط به ارائه و تبیین مکان های میراث و فعالیت های فرهنگی در زمینه حفظ و نگهداری آنها. (ایکوموس، 1380: 60- 159).
برای برنامهریزی در اكوتوریسم نیاز به اطلاعاتی است كه آگاهی‌های لازم را درباره عملكردهای گذشته و تجارب پیشین، وضعیت حال، تصویر آینده و مسیرهای نیل به هدف‌ها در اختیار قرار دهند.
تدوین سیاست توسعه جهانگردی:
به طور كلی، سیاست جهانگردی باید سیاست كلی توسعه كشور یا منطقه را نشان دهد تا جهانگردی به خوبی در آن ادغام شود. به علاوه سیاست جهانگردی از بررسی و تحلیل الگوها و زیربناهای حاضر توسعه جهانگردی، جاذبه‌ها و فعالیت‌های جهانگردی و بازارهای توریستی شكل می‌گیرد. بررسی عوامل اجتماعی ـ اقتصادی ـ محیطی بسیار مهم است (برنامهریزی ملی، 1384: 37).
دولت باید نقش هدایتی را در تعیین سیاست جهانگردی بپذیرد. این سیاست تمام كشور یا منطقه و جوامع آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باید میان منافع اقتصادی، محیطی و اجتماعی تعادل برقرار كند. اهداف اصلی و منطقه‌ای باید بر منافع فردی، گروهی یا فرقه‌ای اولویت داشته باشند. با وجود این، این سیاست باید چارچوبی ایجاد كند كه در داخل آن بخش خصوصی و سایر گروه‌های ذینفع بتوانند به طور اثربخش كار كنند(برنامهریزی ملی، 1384: 38). یك اصل مهم برنامهریزی برای توسعه حمل و نقل و سایر تأسیسات زیربنایی است كه آنها تا حد امكان چند منظوره باشند، و برای استفاده عمومی و نیز نیازهای جهانگردی سرویس دهند. بدین طریق، هزینههای كلی زیربنایی را می‌توان كاهش داد، و جهانگردی می‌تواند به حمایت از ایجاد اصلاحات در زیربناها كه برای كل اقتصاد و جامعه فوایدی در بر دارد كمك كند(برنامهریزی ملی، 1384: 43).
گزینش محل‌های عمرانی (توسعه):
محل‌های خاص توسعه جهانگردی مثلاً برای تفریح‌گاه‌های یكپارچه باید به دقت طبق ضوابط معینی انتخاب شوند، این ضوابط عبارتند از:
1)واقع شدن در یك ویژگی (یا ویژگی‌های) جاذب جهانگردی یا نزدیك آن از قبیل یك ساحل، ناحیه دریایی، دریاچه، پیست اسكی و ناحیه مهم باستانی و تاریخی.
2)داشتن شرایط آب و هوایی خاص ناحیه‌ای (ریز اقلیمی) كه به نوع توسعه مربوط باشد. شرایط آب و هوای محلی می‌تواند از یك جا به جای دیگر متغیر باشد و باید این امر در گزینش محل‌های عمرانی به دقت بررسی شود.
3)جذابیت محیط مادی محل و ناحیه مجاور آن.
4)مقدار كافی زمین قابل دسترسی و قابل توسعه، كه از لحاظ اقتصادی به دست آوردن و توسعه آن عملی است و استفاده مهم‌تری در اقتصاد، حفظ و نگهداری یا سایر فعالیت‌ها ندارد.
5)دسترسی خوب موجود یا بالقوه از دروازه ورود به محل و از این محل به سایر ویژگی‌های جاذب در منطقه.
6)در دسترس بودن یا عملی بودن توسعه زیر بناها مانند تأمین آب كافی، برق، فاضلاب، دفع زباله و مخابرات با هزینه‌ای قابل قبول. پس دسترسی به حمل و نقل، تأمین آب كافی غالباً مهمترین نوع امور زیربنایی است. (برنامهریزی ملی، 1384: 44).
7)ناحیه مناسب عمومی برای تفریح‌گاه با كاربری سازگار زمین‌های اطراف، بدون آلودگی مفرط هوا. آب یا صدای محیط محل مزبور.
8)عدم امكان ایجاد مشكلات مرتبط با محیط زیست محل توسط تفریح‌گاه، چنانچه توسعه از نظر محیطی به خوبی برنامهریزی و مدیریت بشود.
9)رفتار مثبت ساكنان مجاور به توسعه جهانگردی و علاقه آنها برای كار كردن در جهانگردی.
اگر ضوابط مناسب اعمال شوند نباید این احتمال وجود داشته باشد كه توسعه جهانگردی مشكلات جدی اجتماعی ـ فرهنگی یا اقتصادی برای ساكنان ناحیه عمومی ایجاد خواهد كرد.
10)در دسترس بودن ذخیره كارگر در ناحیه‌های مجاور برای كار در جهانگردی.
اگر نیروی كار در نزدیكی وجود نداشته باشد، باید امكان جذب نیرو از جاهای دیگر فراهم باشد. اگر كاركنان از نواحی دیگر می‌آیند. فراهم كردن مسكن و تسهیلات اجتماعی و خدمات كافی برای آنها باید تحقق‌پذیر باشد(برنامهریزی ملی، 1384: 44 و 45).
ساختارهای سازمانی برای جهانگردی:
مناسب‌ترین انواع ساختارهای سازمانی عمومی و خصوصی برای جهانگردی باید با شرایط خاص در هر كشور یا منطقه سازگار باشد (برنامهریزی ملی، 1384: 60).
تأمین بودجه توسعه جهانگردی:
تأمین مالی توسعه جهانگردی یكی از عوامل اصلی اجرایی است. نوع نیازهای مالی و منابع احتمالی آن باید شناخته و یك سیاست سرمایه‌گذاری تدوین شود. لزوم تأمین بودجه و شیوه آن باید به طور مشخص برای هر كشور یا منطقه خاص شناسایی و تعیین شود(برنامهریزی ملی، 1384: 81).
برنامههای توسعه مدیون فرآیند برنامهریزی هستند نیاز به ایجاد یک اساس کاملاً عقلایی، علت اساسی تهیه و تنظیم و تامین مالی بودجه‌ها و ایجاد نظام اولویت‌هاست. (داسویل، 1384: 145).
رهنمودهایی برای برنامهریزی تسهیلات:
به روح محل احترام وارج بگذارند، ساختمان ها باید با محیط اطراف خود سنخیب داشته باشند، توسعه باید با محیط و فرهنگ محل همنوا باشد. برنامهریزی مستمر صورت گیرد.
معمولاً برنامه ریزی ها در کشورمان محدودیت‌های مهم فرهنگی، سیاسی و اجتماعی، اقتصادی را نادیده می‌گیرد. دانش و مهارت‌های کافی را به نیروی انسانی محلی منتقل نمی‌کند. همه اطلاعات پایه را تعیین و مشخص نمی‌کند. (داسویل، 233:1384).
همواره در برنامه ریزی ها باید موارد زیر را مورد نظر داشت: چشم‌اندازهای توسعهی جهانگردی چه هستند؟ در یک زمان چند نفر جهانگرد اسکان داده خواهند شد؟ آیا این تعداد با ظرفیت پذیرش مقصد هماهنگی دارد؟. به هنگام بخش‌بندی و برنامهریزی مصرف زمین کدام حوزه‌ها و قسمت‌ها و برای چه هدفی اختصاص می‌یابند؟ جهانگردی کجا و چگونه اجازه توسعه دارد و به چه شکلی؟ جاده‌های جدید، در کجا، روی چه زمینی و با چه هدفی احداث خواهند شد؟. آیا احداث فرودگاههای جدید یا گسترش فرودگاههای موجود برنامهریزی شده است؟ اگر جواب مثبت است، کجا و به چه مقیاسی؟. آیا تاسیسات زیربنایی پایه کافی هستند و آیا گسترش خواهند یافت؟ مثلاً تاسیسات ذخایر آب و برق و دفع مواد زاید؟. برای هتل‌ها و دیگر ساختمان‌های جهانگردی چه مقررات برنامهریزی ویژه‌ای قرار است مورد استفاده قرار گیرد، عقب‌نشینی ساختمان‌ها محدودیت‌های ارتفاع، و سنت‌های پوشش محل و مساحت کف (زیر بنا) چگونه است؟. این مقررات چگونه با دیگر انواع طرح‌های بخش‌بندی پیشنهادی و ساخت و ساز هماهنگ میشود؟. در کدام مناطق نباید اجازه ساخت هتل‌ها و دیگر تسهیلات جهانگردی را صادر کرد و چرا؟ آیا طرح‌های جدیدی برای افزودن تسهیلات توقف اتومبیل‌ها، پیاده رو کردن خیابان‌هایی خاص و کنترل رفت و آمد وسایل نقلیه وجود دارد(داسویل، 356:1384 ، 357).
برنامهریزی فضایی توریسم:
از مهمترین موضوعات در آمایش سرزمین تخصیص اراضی به مناسب‌ترین و بهینه‌ترین کاربری است که می‌تواند بر حسب توان اکولوژیک سرزمین از یک سو و نیازهای اقتصادی و اجتماعی از سوی دیگر مشخص و ارائه شود (فرج‌زاده‌ی اصل، 56:1384).
توسعه فعالیت‌های توریستی در یک منطقه نیازمند اقداماتی است که این اقدامات پیامدهایی را به دنبال خواهد داشت که برای تحلیل این پیامدها می توان از ساج استفاده کرد. از جمله این اقدامات احداث راه مناطق است که ضمن داشتن آثار مثبت برای دسترسی به جاذبه های توریستی از پیامدهای تخریبی مانند رانش زمین، تخریب منابع جنگلی و مرتعی است که تعیین و محاسبه شعاع اثر زیست محیطی این فعالیت‌ها با استفاده از ساج ممکن میشود (فرج‌زاده‌ی اصل، 1180:1384).
به منظور توسعهی مناطق جهانگردی کارشناسان و مسئولان امر، باید:
●مشارکت جامعه محلی در امر تایید برنامه‌ها را تضمین کنند.
●مناطق را در تطابق جدی با مقررات و قوانین حاکم بر تمام وجوه برنامهریزی فیزیکی، توسعه و مورد بهرهبرداری قرار دهند.
●هیچ بنای حفاظت شده و در صورت امکان هیچ ساختمان یا اثر معماری یا تاریخی را تخریب نکنند.
●تمایز و اعتبار طرح توسعه را تقویت کنند.
●مطمئن شوند که موارد بررسی شده بلند مدت در مدت کوتاهی اجرا میشود.
●حفظ محیط زیست را به عنوان یک ویژگی طرح برای توسعه در نظر گیرند و به آیینه و انعکاس از ارزشهای محلی تبدیل کنند.
●«نشتهای» اقتصادی را به حداقل برسانند و سعی کنند که پیوندها را با شرکتهای داخلی و منابع محلی بیشتر کنند.
●اشتغال را برای نیروی کار محلی در اولویت اول قرار دهند.
●اقدامات زیستمحیطی و هزینههای اقدامات احتیاطی ضروری را به حساب توسعه بگذارند.
●بررسی کنند که آیا سیاستهای منطقهبندی و برنامههای فیزیکی، استفاده بهینه و رابطه متقابل مناطق زمینی را امکان پذیر میسازند؟
●مطمئن شوند که تدارک تاسیسات زیر بنایی کافی هستند و مزاحمتی ندارند.
●هماهنگیهای گزارش شده در اقتصاد محل را کنترل کنند.
●در طول دوره كوتاه‌مدت، باید بر چندین تلاش تأكید شود ـ بالا بردن سطح پایین كنونی اشغال اتاق، بهبود تصویر جهانگردی، بهبود سرویس‌دهی و دسترسی به تفریحات، رستوران‌ها، خرید و گردش‌ها (برنامهریزی ملی،1384: 187).
از جمله موضوعات مهم برای برنامهریزی مناطق توریستی شناسایی مناطقی است که به صورت بالقوه شرایط لازم را داشته ولی به لحاظ وجود برخی مخاطرات محیطی همچون سیل و زلزله محدودیت‌هایی دارد. برای شناسایی نواحی مخاطره آمیز لازم است حریمی را پیرامون آنها ترسیم کرد، به همین منظور از توابع تعیین حریم استفاده می شود (فرج‌زاده‌ی اصل، 86:1384).
در فرآیند برنامهریزی لازم است ابتدا اهداف توسعه توریسم تعیین شود. تعیین این اهداف بسیار مهم است چرا که اهداف تعیین شده نتایج توسعه مورد نظر را در یک کشور یا ناحیه مشخص می‌کند. مثلاً ممکن است هدف به حداقل رساندن آثار اجتماعی ـ اقتصادی و یا زیست محیطی باشد و در مواردی هدف رشد و توسعه اقتصادی مناطق از طریق فعالیت‌های توریستی باشد (فرج‌زاده‌ی اصل، 37:1384)
سازمان جهانی جهانگردی:
سازمان جهانگردی و مسافرت‌های بین‌المللی و شورای جهانی در سپتامبر 1995، دستورالعمل شماره‌ی 21 را برای صنعت جهانگردی و مسافرت منتشر کردند که یک برنامه‌ی عملی است. در این دستورالعمل با شناسایی استراتژی‌های ویژه و زمینه‌های عملی که از اولویت بالایی برخوردارند، صنعت جهانگردی خود را به اصول توسعهی پایداری پایبند می‌کند و این اصول از بیانیه‌ی ریو در مورد «محیط و توسعه» ارائه شد که سازمان‌های جهانگردی باید در فرآیندهای تصمیم‌گیری آنها را رعایت کنند.
استانداردهای طراحی ساختمان و رهنمودهای معماری:
معماری ساختمان‌ها و سیمای عمومی هر شهر بیانگر و نماد هویت، وضعیت اجتماعی، اقتصادی و پیشینه آن شهر است. گردشگران پس از ترك شهر باید تصویر ذهنی مشخصی از شهر را به خاطر آورند كه منطبق با ویژگی‌های اقلیمی، اجتماعی و اقتصادی آن شهر باشند(خلیج همیشه فارس، 1386: 146). در طراحی ساختمان‌های امروزی لازم نیست كه دقیقاً از سبك‌های سنتی تقلید شود. بلكه ویژگی طراحی سنتی، همراه با ملاحظات محیطی، می‌تواند در سبك‌های جدید ادغام شود كه كماكان برای ناحیه مورد نظر منحصر به فرد باشند. تأكید بر استفاده از مصالح ساختمانی محلی بسیار به جاست .
حداكثرارتفاع ساختمان‌ها برای تسهیلات توریستی كه در بیرون مناطق شهری ایجاد می‌شوند باید تعیین شود. مثلا این ساختمان‌ها چهار طبقه و 16 متری برای توسعه‌های با تراكم بالا، دو طبقه و 10 متری برای ناحیه‌های با تراكم متوسط و پایین باشد. ارتفاع ساختمان از سطح طبیعی تا بالای بام اندازه گرفته میشود. باید استانداردهایی برای طراحی علائم پیشنهاد شود. این علائم باید به خوبی با محیط تناسب داشته و از مواد محلی ساخته شده باشند. علائم باید اطلاع دهنده باشند و فعالیت‌های ممنوعه را با زیركی بیان كنند ـ تمام علائم پیشنهادی باید توسط مراجع محلی تأیید شوند. (برنامهریزی ملی، 1384: 268). فقط وقتی اجازه‌ی ساختن ساختمان‌های بلند را بدهند که در راستای مفهوم کلی توسعه باشد و با استانداردهای تراکم محلی مطابقت داشته باشند. فضای سبز، بوم و آشیانه حیوانات را دست نخورده و سالم بگذارند. هر کجا که ممکن است درختان را حفظ کنند و در صورت امکان در مناطق دست خورده و آسیب دیده گل و سبزیجات بکارند، کارگاه ماشین آلات و پارکینگ‌ها را از دید مخفی کنند ، مناظر و دید را با ساختمان سازی محدود و محو نکنند باید تا حد امکان مناظر را بتوان از هر ایوان و پنجره‌ای مشاهده کرد(داسویل، 175:1384).
محل اقامت جهانگردان و سایر تسهیلات باید طوری طراحی شوند تا نشان دهنده سبك‌های مشخص معماری و محیط باشند و تا حد ممكن از مصالح ساختمانی محلی استفاده كنند. حفاظت روستاها و بناهایی كه از نظر فرهنگی نمونه هستند توصیه می شود. امروزه بناهای روستایی سنتی در حال از میان رفتن هستند، چون تا اندازه‌ای، ساختن و نگهداری بناهای سنتی اكنون غالباً گران‌تر از بناهای مدرن هستند. به علاوه، این ساختمان‌ها معمولاً آن امكانات رفاهی را كه ساكنان این بناها خواستارش هستند ارائه نمی‌كنند. بنابراین گرایشی وجود دارد كه سبك‌های سنتی را به خاطر سبك‌های مدرن كاملاً دور بیندازند. با حفاظت نمونه‌هایی از روستاهای سنتی ـ از جمله نقشه و نیز ساختمان‌های آنان ـ ساكنان می‌توانند به این جنبه مهم از میراث فرهنگی خود ببالند. این روستاها به جاذبه‌هایی برای جهانگردان مبدل می‌شوند، و جهانگردی به پرداخت هزینه نگهداری آنان كمك می‌كند. (برنامهریزی ملی، 1384: 233).
دستگاه دولتی متولی امورگردشگردی، باید امورگردشگردی را اداره نموده و فعالیت های برنامه ریزی توسط بخش های مختلف را هماهنگ کند. بنابراین باید یک شرح خدمات برنامه ریزی تهیه کرده و در زمان مناسب آنرا به روز کند. تنها در صورتی که اداره امور جهانگردی متمرکز باشد، برنامه ریزی های مختلف چون، برنامه ریزی توسعه اقتصادی، برنامه ریزی مصرف و برنامه ریزی زیر بنایی مفید و موثر خواهند بود. برای مدیریت گردشگردی کشور فقط باید یک چارچوب وجود داشته باشد. اگر خارج از این چارچوب اقدامات دیگری صورت پذیرد، تلاش های انجام گرفته در این زمینه بی اثر خواهند شد (همان:235).
راهبرد توسعه صنعت جهانگردی:
هر راهبردی باید چهارچوب اصلی كار را در جهت تحقق هدف‌های توسعه پایدار این صنعت مشخص كند و با هرگونه ناهماهنگی و تحمیل بار اضافی بیش از ظرفیت تحمل مناطق توریستی برخورد آگاهانه و مدبرانه شود(زاهدی، 1385). یک راهبرد چه راهبرد منابع انسانی باشد یا هر نوع دیگر از راهبردهای مدیریت، بایستی دارای دو عنصر کلیدی باشد، اولاً اهداف راهبردی وجود داشته باشد (یعنی آن چیزهایی که راهبرد قرار است بدست آورد) ثانیاً باید یک طرح عملی وجود داشته باشد (یعنی ابزاری که به وسیله آنها بتوان اهداف مشخص شده را بدست آورد) (ضیایی، 42:1383). راهبرد توسعه صنعت جهانگردی، بر مبنای شیوه منطقه‌ای ایجاد مناطق جهانگردی، استوار است كه در آن هر منطقه به برخی از جاذبه‌ها می‌پردازد. هر منطقه بر اساس انواع گوناگون جاذبه‌های جهانگردی و فعالیت‌های مربوط به جهانگردان، امكانات و خدمات، را در نظر گرفته است(برنامهریزی ملی، 1384: 149).
1)اهداف راهبردی: ویژگی‌هایی هستند که کارکنان سازمان در یک دوره بلند مدت به آنها دست خواهند یافت.
هر راهبرد از چندین بخش تشكیل شده است مثلا بهبود وضعیت باغ وحش شهر تهران؛ توضیح و تفسیر فزاینده در مورد مكان‌هایی منتخب؛ گشایش مراكز پرورش حیوانات برای بازدیدكنندگان.
2)تدوین سیاست ملی توریسم: اتخاذ سیاست‌هایی برای توزیع امكانات توریستی در سطح كشور، به نحوی كه با ایجاد بدیل‌های متنوعی برای توریست‌ها از تراكم بی رویه و هجوم به نقاط مشخص توریستی جلوگیری به عمل آید و سرمایه‌های توریستی كشور از بین نرود(زاهدی، 1385: 55) از ضروریات است.
توسعه گردشگری داخلی:
بی گمان یكی از مهمترین دلایل گسترش و توان رقابتی هر صنعتی وجود تقاضای داخلی می‌باشد. این استراتژی نه تنها به بهبود شناخت تصمیم‌گیرندگان از نیازهای مناطق كمك می‌كند، بلكه می‌تواند تعیین كننده سیاستهای عرضه بازار نیز باشد. در این بین بی توجهی به ابزارهای تبلیغاتی و بازاریابی مدرن در مهجور ماندن این صنعت بی تأثیر نبوده است. ماهیت این صنعت، اجازه تست کالا و خدمات ارائه شده را پیش از خرید و تجربه آن ، به مشتری نمیدهد. این امر رقابت شدید در جذب توریست های بین المللی را به دنبال داشته و تنها ابزار حفظ موجودیت کشورها در عرصه رقابت در این حوزه، بکارگیری استراتژی های برقراری ارتباط صحیح و موثر با توریست با استفاده از ابزارهای پیشرفته و تکنولوژی های مدرن می باشد.
سازماندهی:
ساختار سازمانی گروهی ناپایدار، موقتی و شکننده است زیرا گروه به محض دستیابی به آرمان‌ها و اهداف خود یا به محض نومیدی از کسب اهداف خود منحل می شود.
